چکیده:
«زیبایی» از جمله مفاهیمی است که در طول تاریخ توسط فلاسفه و صاحبان آرا، بسیار مورد نقد و بررسی قرار گرفته و درباره نقش و تبیین جایگاه آن در تفکر بشری سخن بسیار گفته شده است. زیبایی از صفات الهی است و زیبایی شناسی عبارتی است که ریشه در فلسفه، روان شناسی و جامهع شناسی دارد. شاید بهترین مسیر برای ورود به بحث نوشتار حاضر، تبیین همین جمله باشد که خداوند زیباست و زیبایی صفتی از آن اوست. باتوجه به آن چه گفته شد، بر آن شدیم که مفهوم زیبایی و زیبایی شناسی را از دیدگاه اسلام - که آگاه بخش فرهنگ اسلامی - مهدوی برای حکومت صالحان است - بررسی کنیم؛ چراکه بسیاری از صاحبان نظر هستند که زیبایی و زیبایی شناسی را از دیدگاه اسلام محل ترید دانسته اند و آن را کاملا مردود اعلام می دارند؛ در حالی که خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد.
در این نوشتار، افزون بر تبیین جایگاه زیبایی و زیبایی شناسی در اسلام و فلسفه اسلامی، به بزرگ ترین منبع الهی - یعنی قرآن کریم - رجوع شده و به ریشه یابی واژه «جمال» در این کتاب آمسانی پرداخته شده است. در ادامه نیز از دیگر متون اسلامی مانند نهج البلاغه - که پس از قرآن کریم ، منبع غنی کلام و اخلاق انسانی و اسلامی به شمار می رود - استفاده شده است. نتیجه به دست آمده از این مقاله، اثبات وجود زیبایی و زیبایی شناسی در فلسفه اسلام و کتب اسلامی و البته اندیشمندان مسلمان از جمله ابن عربی، سهروردی و ابن رشد نیز هست. روش این پژوهش، تحلیلی - توصیفی با ابزار گردآوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای است که با مطالعه کتب و مقالات مربوطه به دست آمده است.
The beauty of the concepts that throughout history by philosophers and ideas of many owners were reviewed and discussed the role and its status in human thinking much has been said. The beauty of the divine attributes and aesthetic expression rooted in philosophy، psychology and sociology. Perhaps the best way to enter into this discussion is to explain this statement that God is beautiful، and beauty is a trait of his. According to the above، we decided to study the concept of beauty and aesthetics from the point of view of Islamic text. Because there are a lot of experts، whose beauty and aesthetics from the point of view of Islam and will no doubt place to have it rejected. Whereas: God is beautiful and he loves beauty. In this paper، in addition to the beauty and aesthetics establish the position of Islam and Islamic philosophy، the largest source of Etymology of the Word of God، the Holy Quran and see the beauty in this book have been discussed. And more also، from other Islamic texts as Nahj al-Balagha، which after the Qur'an، is the largest source of humanitarian theology and ethics، is used. The result of this paper is to prove the existence of beauty and aesthetics in Islamic philosophy and Islamic literature، and Muslim scholars، including Ibn Arabic course، Suhrawardi and Ibn Rushd، also.
خلاصه ماشینی:
به هر تقدیر آنچه در مقاله حاضر ارائه شده ماحصل تفحص بر قرآن کریم _ به عنوان بزرگترین و جامعترین مرجع علوم بشری _ و دیگر متون اسلامی و نیز اشاره به احادیث و روایات مرتبط با موضوع و همچنین تحقیق بر اندیشه اندیشمندان مسلمان و بیان دیدگاه ایشان درباره زیبایی و زیباییشناسی و جایگاه آن در کلام و فلسفه اسلامی.
به همین دلیل است که همانگونه که در مقدمه بحث عنوان شد، اگر کسی بخواهد راجع به هنر و زیبایی نزد کسانی مثل افلاطون، ارسطو، کانت، هگل یا هایدگر صحبت کند، بسیار راحتتر است؛ یعنی میداند از کجا شروع و به کجا ختم کند؛ زیرا دیگر نیازی نیست اول اصل موضوع را اثبات کند، ولی در اینجا باید ابتدا اصل موضوع را اثبات کنیم؛ یعنی این مسئله را طرح کنیم که آیا ما اصولا چیزی به عنوان فلسفه هنر یا زیباییشناسی در عالم اسلامی داریم یا خیر؟ اگر داریم چیست و اگر نداریم چگونه میتوانیم آثار بزرگ هنری را که در عالم اسلام پیدا شده، توجیه کنیم که البته هدف از تدوین این نوشتار، به اثبات رساندن همین امر است.
بنابراین چه نظر و تفکری در دل و جان یک هنرمند مسلمان بوده که زیبایی را نه به معنای جدید آن، بلکه متفاوت از آنچه ما الان میشناسیم، درک میکرده است؟ برای اینکه بدانید مسئله چقدر مشکل و دارای ابعاد مختلف است، فقط اشاره شود هنگامی که اولینبار اصطلاح هنرهای زیبا به زبان فارسی ترجمه شد _ یعنی حدود هفتاد، هشتاد سال پیش _ مشکل به وجود آورد؛ زیرا برای هنر به معنایی که از قرن هجدهم در غرب پیدا کرده بود معادل فارسی نداریم.