چکیده:
مابعدالطبیعه یا فلسفه اولی عنوان اثری است از علامه ابوالحسن شعرانی که اخیرا منتشر و روانه بازار کتاب شده است. « فرهنگ تطبیقی اصطلاحات فلسفی » ذیل عنوان مقاله پیش رو این کتاب را برمی رسد. ملاک نگارش این مقاله، طبع نخست رساله (به تاریخ 1316 ش)، دو تصحیح بعدی آن ( 1372 و 1382 ش) و به نحو ویژه، طبع جدید آن ( 1394 ش) بوده است. این نوشته درصدد است با بررسی جوانب مختلف طبع جدید این رساله، قوت ها و ضعف های آن را بسنجد. ملاحظاتی در باب عنوان اثر، روش تصحیح رساله، شیوه ویرایش صوری، ضبط اعلام و اصطلاحات فرنگی، روش تدوین واژه نامه و نیز اشاراتی به لغزش های عمده کار از جمله مسائلی است که در این مقاله بررسی شده است. در پایان نیز برخی ملاحظات کلی و نکاتی برای تصحیح مجدد و احتمالی این رساله ذکر می شود.
خلاصه ماشینی:
"امـا ماجـرای دخـل و تصرفـات منحصـر بـه همیـن یـک نمونـه نیســت : عــلاوه بــر واژه نامــه کــه در آن آوانوشــت برخــی از اعــلام و اصطلاحــات (از جملــه «فیکسیســم ، متافیزیــک ایدئالیســتی ، میستی سیســم ، رشنالیســم ، فنومنیســم ، ارگانیسـم ، مکانیسـم ، دگماتیسـم ، سپتی سیسـم ، ماتریالیسـم ، ابژکتیـو») بـدون اشـاره بــه این کــه ایــن آوانوشــت ها از افزوده هــای پردازنــده اســت ، مکــررا بــه کار رفتــه ، در خــلال متــن نیــز هرکجــا نــام ایــن مکاتــب فلســفی ذکــر شــده ، بــدون توجیــه مشــخصی آوانوشــت فارســی ایــن واژگان جایگزیــن اصــل فرانســوی آن هــا شده اســت (طرفـه آن کـه حتـی در آوانوشـت ایـن اصطلاحـات هـم یکدسـتی اعمـال نشده اسـت ).
دربارٔە ضبط اعلام دست کم سه شیوه مختلف اتخاذ شده است : گاهـی اعـلام بـه صـورت امـروزی یـا تلفـظ صحیـح آن هـا ضبـط شـده و از صورتـی کــه در متــن اســاس بــوده عــدول صــورت گرفته اســت ، بــدون تذکــر یــا اشــاره بــه ایــن نکتــه کــه میــان صــورت ضبــط شــده و صــورت اصلــی تفــاوت وجــود دارد.
و در پایـان ذکـر ایـن سـخن لازم می نمایـد کـه هرچنـد مسـلما همـه ایـن نکاتـی کـه ذکـر شـد، مسـتقیما بـه دسـت پردازنـده اصلـی کتـاب صـورت نگرفتـه ، و ممکـن اسـت در مراحـل بعـدی آماده سـازی کتـاب وارد متـن شـده باشـد، ولـی ازآنجایی کـه پردازنـده مسـئولیت بازخوانـی و بازبینـی اثـر را بـر عهـده دارد و چـاپ کتـاب منـوط پسااپیلــزسومزمسشـــمتـارن ۱۱۲۳٩۱٥۱ بــه تحقــق ایــن کار اســت ، ورود ایــن اغــلاط در متــن چــه بســا علــت دیگــری جــز تعجیــل و ســهل انگاری نداشــته باشــد."