چکیده:
مسئله بومیشدن علم، چندی است که مورد توجه محافل علمی واقع شده و برخی از
اندیشمندان بر آن تاکید دارند و برخی دیگر ایجاد علمی بومی را ممتنع میدانند و ماهیت علم را
جهانی قلمداد میکنند. در این مقاله، فارغ از قضاوت امکان یا امتناع علم بومی، نظر دکتر سید
حسین نصر را در این مقوله مورد بررسی قرار میدهیم و نکته جالب توجه اینجاست که امروز تحت
و نیز ظهور انقلاب اسلامی ایران، توجه به علم بومی مطرح « بیداری ممالک شرق » عنوان شعار
شده است. حال آنکه پیش از طرح فوق و نیز پیش از ظهور انقلاب اسلامی، سید حسین نصر،
شخصیتی فرهنگی و اجرایی در دربار، با عنوان رئیس دفتر فرح، دغدغه علم بومی و سیادت قوم
پارس را در سر داشت.
دکتر نصر، علاوه بر داشتن عرق ملی، به مدد نیاکان فاضل و دانشمند که از طبقه روحانیون
بودند، مشتاق احیای تفکر ایرانی – اسلامی است. او در زمانی که همگان شیفته غرب بودند، دم از
علوم اسلامی زد و این علوم را زیربنای تمدن جدیدی دانست که امید دارد، دوباره با توجه به
مقتضیات روز احیا شود. اکنون بعد از گذشت چهار دهه از این نظریه، شاهد گسترش این ادعا در
سطح تمام کشورهای شرقی هستیم.
همچنین در این مقاله، از موضع چگونگی رسیدن به شناخت، به این مبحث نگاه می کنیم و
البته دریچه دید خود را افکار دکتر سید حسین نصر قرار می دهیم که مقامی علمی است و در
تاریخ علوم و فلسفه تتبع کرده و صاحب نظر است.
بازگشت به علم سنتی، از نظر بنیان های فکری و روش های آن، نشان دادن چگونگی نیل به
آن و تطبیق آن با علم دوران تجدد، به منظور تایید و تقویت بیشتر این رویکرد از علم، بخش
پایانی این مقاله است.
خلاصه ماشینی:
"وی علت توجه خداوند به اسماء الهی را در ظرفیت این اسماء برای بازگشت انسان بـه مبـدأ خود میداند و آن را با عنوان علم معرفی میکند و اسماء الهی را علمی میداند که در کانون توجه همه علوم فکری و مذهبی اسلامی – مابعدالطبیعه ، کیهانشناسی، الهیات و نیز اخلاقیات قرار دارد و در بعد عملی، مذهب و عبادات مذهبی و از طریق دعا و تکرر اسماء الهی، از جمله اسم اعظم الله به ویژه در عرفان، نقش اصلی را بر عهده دارد.
آیـا هستی، صرفا مادی است یا هستیهای مادی و غیرمادی وجود دارد، اینکه معرفت اساسا چیسـت ، چگونه شکل میگیرد و این مطلب که آیا اصلا میتوان به معرفتی نایل شد، همگی مسائلی هستند که اساس یـک روششناسـی را در علـم شـکل مـیدهنـد و حـال ایـن پرسـش بـاقی اسـت کـه هستیشناسی، معرفت شناسی و انسانشناسی اسلام چیست ؟ ما پیش تر این مطالب را از دیدگاه دکتر نصر که مبتنی بر آموزههای اسلامی است ، به طـور تفصیلی توضیح دادیم و اکنون با دیدی کامل تر از نظر معلم ثانی – فارابی - در قالب یـک نمـودار نشان میدهیم : (رجوع شود به تصویر صفحه) همانطور که در نمودار هم مشاهده میشود، منابع معرفت از دیدگاه حکمای اسلامی علاوه بر حس ، عقل و وحی را نیز در بر میگیرد."