چکیده:
عبور رودخانه زاینده رود از قلب شهر اصفهان موجب شکل گیری آسیاب های متعددی در اطراف این
رودخانه شده است، ولی متاسفانه تعداد اندکی از این آسیابها باقی مانده است. با توجه به اهمیت و
مکانیزم این آسیابهای خاص و عدم پژوهش کافی در مورد این گونه آسیاب که از نوع آسیاب سینتکی
بوده، به طوریکه چرخ آسیاب در معرض عبور جریان آب قرار دارد، به بررسی نوعی از این گونه چرخابه ها
پرداخته شده است. آسیاب مورد نظر دوقلو بوده و دارای دو اتاقک آسیاب است.(دو سنگه). در بررسی
پیش رو سیستم این نوع چرخ آسیاب، مکانیزم حرکت چرخدنده ها، جهت حرکت آنها، چگونگی حرکت
سنگ آسیاب همراه با ابعاد تقریبی آنها به تفصیل بیان شده است. همچنین بررسی مسیر آب آسیاب و
آب کنار گذر (هرز آب) و نیز مسیر آب مادی همراه با نقشه ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش برای پاسخ به چرایی ساخت تاقها و گنبدهای ترکین، نمونههایی از این ساختار در جغرافیای فرهنگی وتاریخی ایران شناسایی شده است تا پس از آن زمینه برای تفکیک گونهها به لحاظ فنآوری ساخت، سازه و تزیینات فراهم آید و تعریف واضحتری از انواع گنبدهای ترکین ارایه شود.
(معماریان،1391: 366) (تصویر 1) میتوان پذیرفت که گنبد (یکپوسته) بر اساس چرخش چفدش حول محور عمودی رأس شکل میگیرد (همان، 1391: 367) معانیای بسیاری برای این واژه آمده است و در فرهنگ دهخدا آمده است: ساختمانی تقریبا بهشکل نیمکره که از خشت، گل، آجر و غیره بر فراز عمارتی سازند.
که به منظور افزایش ایستائی ایجاد میشوند (فلاحفر، 1378: 1340) همچنین در همین واژهنامه برای «ترکین» آمده است: ترکترک، قاچ دار، از انواع پوشش سقف، نوعی اجرا در ساخت پوستة بیرونی گنبد که در آنها آجرها را بهصورت ترک ترک با قالب گچی میسازند و بعد فاصلة میان ترکها را با آجر یا خشت پر میکنند، پوشش حاصل از تقاطع دو تاق گهواره ای که پاکار آن بر روی چهار دیوار یا سطح تکیه میکند و ممکن است در فضاهای مربع-مستطیل و چندضلعی اجرا شود.
(تصاویر 7 و 8) (گدار، 1367: 138-139) (تصویر 7) یک بخش خراب شدهای از گنبد برسیان وجود دارد که مجاور یکی از این بهاصطلاح باریکهها میباشد که توسط میارون اسمیث بهدقت مورد بررسی قرار گرفته است.
در گنبد مسجد جامع اردستان عناصر کوهانی، احتمالا بهصورت ترکترک اجرا شدهاند؛ همچنین جنبههای زیباشناختی در تزیینات ترکها و باریکهها وجود دارد و فرم پوسته نیز ترکین است."