چکیده:
نسخه های خطی، میراث ماندگار ملت هاست. دست یابی به بسیاری از قواعد اصلی و فرعی هر مکتب و آیین، در احیاء این نسخه ها نهفته است. بازسازی نسخه های خطی اسلامی، همواره دغدغه متخصصان علوم دینی بوده است .تصحیح متون حدیثی به پیش نیازهای متعددی وابسته است که یکی از آن ان ها، فهرست نویسی است. جایگاه مهم فهرست نویسی در تصحیح و تحقیق متون از یک طرف، و کمبود پژوهشگران عرصه تصحیح متون از طرف دیگر، ضرورت طرح چنین مباحثی را جهت آشنایی علاقه مندان این دانش، ضروری نموده است. هدف این پژوهش تبیین معنای فهرست نویسی، پیشینه، ضرورت، گونه های فهرست ها و مراحل آماده سازی نسخه های خطی برای فهرست نویسی است. فایده تحقیق پیش رو، علاوه بر ایجاد انگیزه در علاقه مندان این عرصه برای تلاش وافر در حوزه تصحیح متون، روشن شدن جایگاه فهرست نویسی در حفاظت از میراث حدیثی شیعه است. این پژوهش، علاوه بر پیشینه، اهداف، ضرورت و شناسایی انواع فهرست ها به لحاظ گروه هدف، مراحل آماده سازی نسخه خطی برای فهرست نویسی را نیز بررسی کرده است.
خلاصه ماشینی:
"1 مجموعهای هشتجلدی با عنوان «استدراکات علی تاریخ التراث العربی» با هدف تکمیل کاستیهای مجموعۀ تاریخ التراث العربی اثر سزگین، ارائه دستنوشتههای کهن از میراث عربی ـ اسلامی بههمراه شناسه کامل آنها و محل نگهداری این نسخ گرانبها به سرپرستی حکمت بشیر یاسین، جمعآوری و در عربستان به چاپ رسیده است.
شیخ، انگیزه خود از نگارش این اثر را در ابتدای کتاب، با این مضمون بیان کرده است: چونکه دیدم فهرستی جامع و کامل از نام دانشمندان شیعه و اسامی کتابهای آنها وجود ندارد، به تألیف این فهرست ترغیب شدم، با اینکه بزرگانی از شیعه، به فهرستنگاری روی آورده بودند، اما کارهای آنها ناظر به بخشی از آثار و برخی از شخصیتها بود.
در این فهرست، نسخههای تکی از مجموعهها جدا شده و فهرست تکنسخهایها را بهصورت الفبایی عنوان کتاب، و فهرست مجموعهها را به ترتیب شماره مسلسل نسخه، معرفی کرده و در پایان، فهرست الفبایی عنوان کتابها برای تمامی نسخههای تکی و مجموعهای در آغاز هر کتاب پس از بیان بخش کوتاهی از خطبه، با گذاردن چند نقطه عبارتی از شروع متن کتاب پس از «اما بعد» و در انجام نیز عبارات پایانی کتاب قبل از انجامه (ترقیمه) نسخه، آمده است.
1 نتیجهگیری گرچه تهیه فهرست برای کتابها از سده دوم و سوم هجری در بین دانشمندان اسلامی رواج یافته و فهرستهای متعددی در این زمینه تدوین گردید اما عدم وجود قواعد یکنواخت در معرفی فهرستهای نسخههای خطی و چاپ سنگی، تهیه الگویی واحد و استاندارد در تنظیم اطلاعات کتابشناختی و نسخهشناسی را ضروری مینماید."