چکیده:
فرهنگ عامه شامل باورها، اعتقادات آداب و رسوم و آیینهایی است که در بین توده مردم رایج است و جایگاه ویژهای در زندگی روزمرهشان دارد. پرداختن به فرهنگ به عنوان عاملی که افراد را به هم متصل کرده و به عنوان عاملی که بر شخصیّت، انسجام و همبستگی اجتماعی، توسعه و پیشرفت، تحوّل و دگرگونی اجتماعی – سیاسی تاثیر میگذارد، ضروری است. برا ی پیدا کردن نگرشها و سلیقهها از فرهنگ عامه نمیتوان غافل بود. یکی از جنبههای فرهنگ عامه، طلسم و طلسمشکنی و باور مربوط به این میباشد. طلسم استفاده از نقشها و خطها و دستورهای گوناگونی است که حالت مبهم و عجیب و غریب دارد و طلسمکننده این خطوط را بر روی پوست، کاغذ و ... برای هدف خاصی مینویسد. منطقه جبال بارز واقع در شهرستان جیرفت و جزئی از استان کرمان، به دلیل موقعیّت خاص خود و راههای صعبالعبور و دشوار، توانسته فرهنگ عامه بکری را بین مردمان حفظ نماید. در فرهنگ عامیانه منطقه جبال بارز، طلسم و طلسمشکنی کاری بسیار رایج است که نگارندگان با روش میدانی به جمعآوری و دستهبندی آنها پرداختهاند. نوع پژوهش حاضر بنیادی و به روش جمعآوری دادهها، مطالب توصیف و تحلیل آن هاست.
Talisman and breaking talisman in popular caulture of Jabālbārez
Popular culture include beliefs، customs and rituals that are common among the group of people. And has a place in everyday life. Engaging in culture as a factor to connect people that as an essential factor to influence on the character، cohesion and social solidarity، development، evolution and political change. One can not ignore the role of popular culture in finding to find personal attitudes and tastes. Talisman and breaking talisman is one aspect of popular culture. Talisman is the use of some ambiguous and strange shapes، lines and roles. The wizard writes these shapes and line on pelt and paper for a particular purpose Jabal barez area located in Jiroft of Kerman province، has an intact popular culture for its impracticable ways and special condition. Talisman and breaking talisman is very in this area. The research is fundamental that the authors have collected the data with field work method
خلاصه ماشینی:
"در فرهنگ عامه، باور و اعتقاد به طلسم چنان تأثیرگذار بوده که افراد بسیاری موارد و موانع زندگیشان را بر اساس آن تعریف میکردند و این عقاید در بسیاری از قلمروهای زندگیشان جلوهگر شده است )علیپور سعدانی و شیخزاده، ٦١:١٣٣٣(.
برای شکستن این طلسم افراد باید لباس زیر خود را برعکس )به اصطلح عامیانه چپی( بپوشند تا طلسم در آنها اثر نکند )مشاهدة نویسنده، آبادی روداب، رایج بین طایفٔە توکلی، کرمشاهی(.
٣. زمانی که خرمن را میکشیدند )جمع میکردند(، برای درامانماندن خرمن از چشمزخم، مقداری نمک و اسفند را در محل جمعآوری خرمن، میریختند و چند خط ضربدری میکشیدند، با این کار خرمن دیگر چشم نمیخورد و از شر چشم بد در امان میماند )مشاهدة نویسنده، آبادی روداب، طایفٔە توکلی(.
اگر گلهای که مهره داشت، با گلٔە دیگری که مهره نداشت، روبهرو میشد، یکی از گوسفندان آن گله میمرد؛ بنابراین برای شکستن طلسم گوسفندان فرد باید پیش صاحب گله برود تا مهره را باز کند و یا مهرهای به گردن گوسفندان خود ببندد تا مهرة گلٔە همسایه اثر نکند )مشاهدة نویسنده، آبادی روداب، طایفٔە توکلی(.
مهره گه گوی)=گاوی(: این مهره نیز برای دفع چشمزخم بسته میشده است )مشاهدة نویسنده، آبادی روداب، طایفٔە صفا، توکلی و احمدی(.
مردم جبالبارز بهدلیل شیوة زندگی سنتی و کمبود امکانات رفاهی- تحصیلی، کمبود ارتباطات اجتماعی و صعبالعبوری منطقه- که امروزه نیز شیوة زندگی آنها تقریبا به همان شکل سنتی است- برای گشایش کار خود دست به طلسم میزدند و از آنجایی که این اعتقادات با عناصر دینی- مذهبی درهم - آمیختهاند، پایبندی مردم به آنها بیشتر است؛ درنتیجه، تغییر و تحول در ساختار فرهنگی در این منطقه بهکندی صورت میگیرد."