چکیده:
در عرصه سیاسی مهمترین نتیجه مهاجرت سادات علوی به شمال ایران در قرن سوم هجری،تاسیس حکومت شیعی علوی در طبرستان بود.در اوایل قرن چهارم هجری با شکلگیری و بنیان گرفتن مکتب ناصریه، شهرهایی چون آمل و هوسم از مراکز اصلی ترویج فرهنگ شیعی در سراسر طبرستان و دیلم به شمارمیرفتند. این نوشتار بر آن است با شیوه توصیفی و تحلیلی، تلاش ناصرکبیر در نشر اندیشه شیعی طبرستان را مورد بررسی قرار دهد. در مجموع میتوان چنین نتیجه گرفت، محبوبیت علویان در بین عامه مردم طبرستان از یک سو و تلاش ناصرکبیر در نشر اسلام و اندیشه شیعی، سبب ساخت و راه اندازی مدارس، کتابخانهها، محافل بحث و مناظره و تدریس علوم دینی شد.تمامی این موارد در اعتلای فرهنگ شیعی تاثیرگذار بودهاست.اهمیت این تلاشها در این است که با توجه به جو سیاسی و تسنن حاکم ،این منطقه در احیای فرهنگ شیعی تلاش نموده است.
خلاصه ماشینی:
"2 بسیاری از سادات مهاجر علوی در طبرستان، زندگی خود را صرف نشر علوم دینی و دعوت مردم به اسلام نمودند، از بین آنها، افرادی به علت داشتن قدرت سیاسی و ارائه خدمات اجتماعی و علمی و فرهنگی نزد عوام و خواص شهرت بیشتری یافتند که ناصرکبیر ازجمله آنها بود.
منظور از فرهنگ شیعی علوی،همان اقدامات فرهنگی و مذهبی سادات علوی است و در این راستا میتوان به مواردی چون دستوراتی در خصوص نماز و شعائر دینی، ساخت مدرسه، تألیف کتب مذهبی و شکلگیری مکتب فکری ناصرکبیر اشاره کرد.
همین نویسنده در اثری دیگر با عنوان چند جستار در تاریخ فرهنگی زیدیان طبرستان 2 به بررسی روابط زیدیه با امامیه براساس کتاب یکی از علمای زیدی و تاریخنگاری زیدیه و میراث فرهنگی زیدیه بین قرن ششم تا نهم هجری پرداخته است که ارتباطی با موضوع پژوهش ندارد.
لذا زمانی که حسن بن علی اطروش 2 (حک: 304 ـ 301 هجری) بر طبرستان و دیلمان مسلط گردید، از این شرایط فراهم شده استفاده کرد، مردم را به دین مبین اسلام دعوت کرد 3 و بسیاری از اهالی گیلان و دیلمان با او بیعت کردند و تحت تأثیر تبلیغ ایشان مسلمان شدند.
نتیجه اینکه، برقراری حکومت شیعی در قلمرو طبرستان، ساخت مدارس، کتابخانهها، برقراری محافل بحث و مناظره و نقل روایات از ائمه و راویان امامی مذهب، تدریس علوم دینی توسط ناصرکبیر و سیره رفتاری و عملی وی در نشر و رشد فرهنگ شیعی در طبرستان تأثیرگذار بوده است."