چکیده:
تاکنون تلاشهای گوناگونی برای نگهداری نسخههای خطی صورت گرفته است. «فهرستنویسی» یکی از ملزومات برای ماندگاری و انتقال محتوای نسخههای خطی بهشمار میرود. با فهرستنویسی هم میتوان اطلاعات دقیق و جامعی از نسخههای خطی ارائه داد و هم در فرایند مجموعهسازی و سازماندهی کتابخانه موثر بود. این پژوهش درراستای تبیین پروژه مباحث تصحیح و تحقیق متون، به بررسی انواع شیوههای فهرستنویسی نسخههای خطی میپردازد. هدف آن، آشنایی دانشپژوهان و علاقهمندان این عرصه، با روشهای فهرستنویسی است. فایده این تحقیق، بیان قواعدی منظم جهت روشمندسازی و یکسانسازی فهرستنویسی نسخههای خطی است.
خلاصه ماشینی:
"تزئینات نسخه در این بخش، خصوصیات و ویژگیهای تزیین نسخه، مانند: «شنگرف» بودن عنوان، 3 اهمیت نفاست اینگونه نسخهها عبارت استاز:نسخه، منحصربهفرد باشد، یعنی تنها یک نسخه از کتاب در کتابخانههای دنیا موجود باشد؛کتابت نسخه به قلم مؤلف، شاگردان و علمای بزرگ باشد؛نسخه، بهلحاظ تاریخ کتابت، حداقل در زمان حیات مؤلف نوشته شده باشد؛دارای ظهریه و یادداشتهای منحصربهفرد در صدر و ذیل اوراق متن باشد؛ نسخه در موضوع مربوطه، از کتب معتبر بهچاپ نرسیده باشد؛کتابت نسخه بیانگر رسمالخط دورههای کهن تاریخی باشد؛نسخه، معلق به حواشی، تصحیحات، مقابلۀ مؤلف، شاگردان وی و دیگر علمای بزرگ باشد.
اگر خط تحریر دارای فرورفتگی و برجستگیهای نزدیک به خوردگی دندان موش بود به آن طلااندازی دندان موش میگفتند که در عصر صفوی رایج شد و اگر روی همان زمینۀ طلا نقوش الوان بهکار میرفت به آن طلااندازی منقش میگفتند؛و) زرافشان: نسخهآرایان از عصر تیموریان بهجهت زیبایی متن و گاهی حواشی، اوراق نسخه را با زر و نقره، افشان میکردند بهطوری که زر یا نقره را حل میکردند و سپس با دقت ریزههای طلای محلول را از طریق آلاتی که دارای سوراخهای بسیار کوچکی بودند بهروی صفحات میافشاندند و این کار، قبل از نوشتن نسخه انجام میگرفت و گاهی خردههای طلا بسیار ریز بودند که به آن افشان غبار میگویند و اگر خردههای طلا درشتتر بودند به آن افشانۀ سر موری میگویند؛ز) جدول: جدول عبارت است از خط یا خطوطی مستقیم و هندسی که نوشتۀ یک صفحۀ کتاب را از چهار طرف محصور میکرد، جدول از دورۀ سلجوقی ابداع شد و ابتدا بسیار ساده و با یک خط مرکب مشکی کشیده میشد اما از قرن هشتم جنبۀ تزیینی پیدا کرد و از آب طلا و رنگهای متنوع مانند: لاجورد، شنگرف، سیلو و زنگار استفاده میشد."