چکیده:
یکی از موضوعات مهمی که بهطور گسترده در نهجالبلاغه گرد آمده، «إخبار از غیب» است. امیرمؤمنانعلی(ع) در ضمن خطبهها، نامهها وکلمات قصار از معارف توحیدی بسیار عمیق، پنهانیهای خلقت و بسیاری از حوادث گذشته و آینده خبر میدهد. این اخبار نه ادّعایی دروغ بود و نه ادّعایی صحیح توأم با فخرفروشی؛ بلکه اهدافی دقیق و حسابشده داشت که شروح نهجالبلاغه و سایر کتابهای مربوطه توجه شایانی به آنها نکردند؛ شاید به دلیل اینکه آنحضرت بر علت بیان آنها تصریح نفرمود. حکومت امام علی (ع) در شرایطی محقّق شد که تنها ظاهری از اسلام باقی مانده بود و عمق و محتوای دین متحوّل شده بود. مردم از پرسشهای علمی و تفسیری منع میشدند، اکثر یاران در جهالت بودند و مکر و تزویرهای دشمنان بسیار بود. بررسی شرایط و فضای صدور اخبار غیبی، پژوهش حاضر را به سه هدف عمده رهنمون گشت: الف) معرفتافزایی امت اسلام، تفسیر آیات قرآن کریم و اثبات رابطۀ عمیق امام بهعنوان برترین مفسّر پس از رسول خدا (ص) با این کتاب آسمانی؛ ب) اثبات حقانیت امام نزد یاران؛ ج) اثبات حقانیت امام نزد دشمنان
خلاصه ماشینی:
اما سؤال اینجاست که چرا آن حضرت در جایجای کلام خویش و به ¬طور ویژه در ١١٠ موضع از نهج البلاغه به این نوع علم تصـریح مـیکنـد؟ آیـا چنین عملکردی حاکی از فخرفروشی و عجب آن حضرت نیست ؟ چه ضرورتی بر ابراز این علم وجود دارد؟ تصریح به برخورداری از چنین علمی با چه هـدفی صـورت گرفتـه اسـت ؟ آیا امام علی (ع ) به هدف خویش در بیان این علم اشاره کرده است ؟ ٣٤ واکاوی اهداف ذکر مغیبات در نهج البلاغه شروح نهج البلاغه و دیگر آثاری که دربارة اخبارغیبی حضرت علی (ع ) نگاشـته شـده در این باره بحثی نگشوده اند و تنهـا بـه ذکـر حـوادث مقـرون بـه صـدور برخـی از مغیبـات پرداخته اند.
حضرت علی(ع ) حدود نود مصداق خبر غیبی را آشکار میسازد که بر اساس زمان بـه پنج دسته تقسیم میشود: ٣٨ واکاوی اهداف ذکر مغیبات در نهج البلاغه دستۀ اول از حقایق عالم خلقت خبر میدهد کـه فـارغ از زمـان و مکـان اسـت ، ماننـد شناخت مافوق بشری از خداوند (خطبه های ١، ٢، ٤٩، ٦٥، ٨٣، ٨٥، ٩٠، ٩١، ٩٤، ٩٦، ١٠٨، ١٠٩، ١٣٢، ١٣٣، ١٥٢، ١٥٥، ١٦٠، ١٦٣، ١٧٨، ١٧٩، ١٨٢، ١٨٥، ١٨٦، ١٩٢، ٢١٣)، شناخت ویژگیها و وظایف فرشتگان (خطبه های ١، ٩١، ١٠٩، ١١٢، ١٩٧)، شـنیدن صـدای شـیطان (خطبۀ ١٩٢) و شگفتیهای علـوم مختلـف (فیزیـک : خطبـۀ ١٤و٦٥، زیسـت شناسـی: خطبـۀ ١٦٢، ١٨٥و حکمت ٨، زمین شناسی: خطبۀ ٢١١).