چکیده:
این پژوهش با هدف ساخت آزمون اولیة مهارت حل مسئله، براساس مبانی نظری اسلامی انجام گرفت. برای مطالعة منابع اسلامی از روش تحلیلمحتوا و برای ارزیابی روایی و اعتبار آزمون، از روش پیمایشی با انتخاب تصادفی طبقهای، نمونة 100 نفری از میان طلاب علوم دینی بهره گرفته شده است. ساختار برداشتشده از منابع اسلامی برای حلمسئله عبارتاند از: کنترل هیجان، شناخت و تعریف مسئله، شناسایی اهداف و موانع، تفکر خلاق و مشورت، تصمیمگیری، توکل و توسل، ارزیابی فرایند و سبکهای ناکارآمد عجلهای و اجتنابی؛ همچنین، دو مولفه اعتقاد به آزمایش یا تهدید دانستن مسائل و خوشبینی یا بدبینی. روایی این ساختار ازنظر کارشناسان خبره دین و روانشناسی طبق ساختار لیکرت چهار گزینهای با میانگین کل 62/3 و واریانس 2/0 محاسبه شد. روایی گویهها با میانگین 51/3 و واریانس 37/0 بهدست آمده است. برای سنجش روایی ملاکی، نسخة 80 سوالی این آزمون همزمان با آزمون حلمسئلة اجتماعی نزو و دیزوریلا اجرا شد. نتیجه، همبستگی 88/0 با معناداری 01/0 را نشان داد. همبستگی بالا بین مولفهها با کل آزمون و بین گویهها نشاندهندة روایی سازه بود. اعتبار آزمون بهواسطة بررسی همسانی درونی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ در سطح 96/0 بهدست آمد. دونیمهسازی نیز اعتباری در حد 93/0 و 95/0 برای دونیمه را نشان داد؛ بنابراین، این آزمون از اعتبار و روایی مناسب بهرهمند است.
خلاصه ماشینی:
حل اين نوع مسائل به منظور يادگيري مواد آموزشي کاربرد دارند اما در اينجا آموزش مهارت حل مسئله فرايندي فراشناختي است که به چگونه انديشيدن و چگونگي پاسخ براي مقابلة مؤثر با مسائل زندگي توجه دارد (بياني و بياني، 1389).
در متون اسلامي با عبارات مختلف بيان شده که «براي هر مشکلي راه حلي هست» (کليني، 1407 ق: ج2، ص 615) اما جايي که راه حلي وجود ندارد چگونگي صبر بر اين مسائل نيز نوعي حل مسئله است (محمد بن محمد، بيتا: ص234).
از این روش بهعنوان توصیفیـتحلیلی نیز یاد میشود که در آن اطلاعات لازم درخصوص موضوعات و ريزموضوعات پژوهش ازطريق مطالعه و بررسي کتابها، مقالات، پاياننامهها و ساير آثار مکتوب و نيز تأمل و کنکاش در دادههاي گردآمده و انجام برخي عمليات پژوهشي ازقبيل شرح، تفسير، تحليل و ارائة الگو انجام میپذیرد (قراملکي، 1383: ص 34)؛ ازطرف ديگر، ازآنجاکه هدف نهايي اين پژوهش ساخت يک آزمون در زمينة حل مسئله است، مستلزم ارزيابي روايي و اعتبار آن بهصورت ميداني است؛ بنابراين، روش تحقيق در بخش دوم پژوهش، «زمينهيابي» «پيمايشي» خواهد بود (دلاور، 1384: صص 175-173).
نمرات دونيمهسازي آزمون حل مسئله مبتنيبر منابع اسلامي (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) همچنين، در اين تحقيق ويژگيهاي روانسنجي پرسشنامة حل مسئلة اجتماعي نزو و ديزوريلا، با دادههاي زير بهدست آمده است.
D’Zurilla & Nezu, problem-solving therapy.
''Stop & Think: social problem solving therapy with personality disordered offenders''.