چکیده:
ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﻣﺸﺎﻏﻞ و ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن، از ﻣﻮﺿﻮع ﻫـﺎی ﻣﻬـﻢ در ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﯽ و ﻣﺘﺄﺛﺮ از اوﺿﺎع و ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﯽ، ﻣﻨﺼﺐ »ﻗﻬﺮﻣﺎن« از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺻـﺒﯽ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت و ﺿﻌﻒ ﻧﻬﺎد ﺧﻼﻓﺖ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﮑـﺮد آن ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار ﺑـﻮد. اﯾـﻦ ﻣﻨﺼـﺐ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎﺑـﺖ ، وزارت و... ﻗـﺪﻣﺘﯽ دﯾﺮﯾﻨـﻪ دارد. اﯾـﻦ ﻣﻔﻬــﻮم در ﯾﻮﻧــﺎن، ﺑــﺎ ﻋﻨــﻮان اوﯾﮑﻮﻧﻮﻣﯿــﺎ )Oikonomia( و در اﯾــﺮان ﺑﺎﺳــﺘﺎن، ﮐﻬﺮﻣــﺎن )Kuhrumân( در ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن اﻗﺘﺼﺎد، اﺧﻼق، ادب، ﺳﯿﺎﺳﺖ و ﮐﺸﻮرداری ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﻨﺼﺐ ﻗﻬﺮﻣﺎن در ﻋﺼﺮ ﯾﺎدﺷﺪه، در اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و در ﻗﺎﻟـﺐ ﻧﻘـﺶ ﻫـﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﭘﯿﺸﮑﺎری، ﮐﺎرﮔﺰاری، ﮐﺎﺗﺒﯽ، ﺧﺎدﻣﯽ... ﺷﺄﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﯿﺎﺳﯽ داﺷﺖ.
در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮﺻـﯿﻒ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ داده ﻫـﺎی ﺗـﺎرﯾﺨﯽ ، ﺗﺤـﻮل ﮐـﺎرﮐﺮدی ﻣﻨﺼﺐ ﻗﻬﺮﻣﺎن در ﻋﺼﺮ ﻋﺒﺎﺳﯽ، ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. دﺳﺘﺎورد ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﺮد اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻨﺼﺐ ﻗﻬﺮﻣﺎن در ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، ﺗﻀﻌﯿﻒ و ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﯿﺎﺳﯽ آن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"تحول کارکردی منصب «قهرمان» در دستگاه خلافت عباسیاز قرن دوم تا چهارم هجری (132-320ق) علیمحمد ولوی 1 سیده گلنوش کاردان 2 چکیده شکلگیری مشاغل و مناصب مختلف و تحولات مرتبط با آن، از موضوعهای مهم در عصر عباسی و متأثر از اوضاع و عوامل گوناگون جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بوده است.
بدینسان، به نظر میرسد عبارت مذکور، از آموزههای ایرانی مرتبط با تدبیر منزل است که با توجه به ارتباط تمدنی ایران و اعراب در عصر ساسانی (طبری، 2/ 193) و فتح ایران به دست مسلمانان (دینوری، 133) با وامگیری جامعۀ اسلامی از آموزههای ایرانی، به مناسبتهای مختلف توسط بزرگان و اشخاص مختلف، در همان معنای کارگزار و پیشکار مورد اعتماد، نقل شده است.
سنخ دوم، از عناصر دیوانی ـ درباری خلافت عباسی است که وظایف البته شکل ضبط این عبارت در کتاب مستدرک الوسائل به دو صورت است؛ در بیان حضرت امیر(، صورت ضبط صحیح است، اما در بیان رسول اکرم(، به صورت « المرأة نهرمانه و لیست بقهرمانه» ثبت شده که صحیح نیست (طبرسی، 14/ 251- 252).
از اینرو قهرمانان در این دوره، علاوه بر وظایف محدود دیوانی خویش، عامل اصلی عزل و نصبها، شکنجهها و مصادرهها هستند و گاه همانند وظایف متعارف قهرمانها، خزانهدار و مسئول امور محاسباتی بودند و چهبسا به سبب همین وظیفۀ اخیر، در مظان اتهام قرار میگرفتند؛ چنانکه زیدان قهرمانه، به دلیل دسترسی به خزانۀ خلیفه، دربارۀ گم شدن تسبیحی گرانقیمت، مورد سوءظن وزیر علی بن عیسی واقع شد (ابنجوزی، 13/ 64-65؛ طبری، 11/ 113)."