چکیده:
کتاب الکافی یکی از کتب متقدم و معتبر حدیثی شیعه است که با استفاده از تألیفات و مصنَّفات پیش از خود تدوین شده است. احادیث الکافی غالباً از منابع اصول (اربع مائة) و دیگر مصادر اطمینان بخش برگرفته شده که یکی از آنها النوادراحمد بن محمد بن عیسی اشعری است؛ که پیش از کلینی تدوین شده است. نوشته حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی روایات کتاب النوادرو مقایسه آن با روایات الکافی پرداخته و نشان داده که بخش عمدهای از آن در تألیف الکافی مورد استفاده قرار گرفته و در نتیجه یکی از منابع آن به شمار میآید. همچنین بر اساس شواهد و قرائن قابل توجه نااستواری یا حداقل سوال برانگیز بودن نظریهی انتساب کتاب النوادر به حسین بن سعید اهوازی روشن میشود. یافتهها نشان میدهد تفاوتهای سندی و متنی بین روایات این دو کتاب، غیر قابل انکار است. همچنین از رهگذر بررسی و تحلیل روایات دو کتاب میتوا ن النوادر اشعری را به مثابه منبع مهم کتاب الکافی کلینی به شمار آورد.
al-Kafi book is one of the preceding and authoritative hadith books of the Shia which has been compiled by the use of previous books and pieces of writing. Kafi’s hadiths have mostly been derived from principles sources and other authentic ones. One of these sources is al-Navader by Ahmad Bin Mohammad Bin Issa Ashari which has been written before al-Kafi. Using descriptive and analytical-adaptive methods، the present article deals with narrations in al-Navader and those in al-Kafi in order to compare them with each other that show a major part of this book has been used in order to compile al-Kafi and is considered as one of its sources. Base on the considerable pieces of evidence which will be dealt with in this article a challenging theory based on which al-Navader attributed to Hossein Bin Saeed Ahvazi will also be brought up here، but it is worth mentioning that documentary and textual differences existing between the hadiths of these two books are undeniable. So through analyzing and reviewing these two books، al-Navader is considered as an important source for al-Kafi.
خلاصه ماشینی:
این روایات نیز علاوه بر اینکه نشان میدهند کلینی از کتاب النوادر به عنوان یکی از منابع مورد استفاده در تألیف الکافی بهره برده است، هم چنین قرینهای است بر صحت انتساب النوادر به احمد بن محمد بن عیسی اشعری.
گرچه ابتدای اسناد در برخی از روایات مشابه دو اثر مورد بحث، متفاوت است اما با توجه به مشابهت انتهای سند و یکسانی متن روایات، احتمال اینکه این دسته از روایات الکافی نیز از کتاب النوادر گرفته شده باشد، منتفی نیست بلکه قرائنی دیگر این احتمال را تقویت میکند که در ادامه به آنها اشاره میشود.
وجود نام مشایخ اختصاصی حسین بن سعید در برخی از اسناد این کتاب نیز نمیتواند دلیلی بر انتساب کتاب به او و نفی آن از اشعری باشد، زیرا خود نویسنده مقاله تصریح نموده که اسناد این کتاب، به علت تعلیق بر اسناد پیشین و یا توسط نسخهبرداران، خلاصه شدهاند (همان، 25) بنابراین در اسناد مورد اشاره، احمد بن عیسی با واسطه حسین بن سعید از مشایخ او روایت را نقل کرده ولی ابتدای سند، مختصر و حذف شده است.
علاوه برآن موارد، شواهد زیر نیز دلیل دیگری بر صحت این انتساب به شمار میآید: 12-1- نقل روایات النوادر در التهذیب از اهوازی و در الکافی از اشعری یکی از مستندات کسانی که این کتاب را منسوب به حسین بن سعید اهوازی میدانند، وجود برخی از روایات کتاب النوادر در تهذیب الاحکام شیخ طوسی با سند نقل شده از حسین بن سعید اهوازی است (شبیری، 1376ش، 25) اما با مراجعه به کتاب الکافی، چنین بدست میآید که همین روایات در این کتاب به نقل از احمد بن محمد بن عیسی اشعری از حسین بن سعید اهوازی آمده است.