چکیده:
دیالکتیک خدایگان و بنده توسط ژک لکان با الهام از نظریات هگل وارد روانکاوی شده است. بر این اساس، مسئلۀ مورد پژوهش در این مقاله، تحلیل روابط میان زوجهای چهارگانۀ زن و مرد در فیلم دربارة الی (1387) ساختۀ اصغر فرهادی، فیلمساز ایرانی، است. روش جمعآوری اطلاعات براساس مشاهدۀ فیلم بوده که محتوای آن به روش تفسیری و با رویکرد روانکاوانه تجزیه و تحلیل شده و در آن از روشهای مکتب فروید استفاده شده است. شکل اول، رابطۀ بین شخصیتهای سپیده و امیر است که در آن زن و مرد همچنان بر سر قدرت در حال نبردند. شکل دوم، رابطۀ میان شخصیتهای نازی و منوچهر است که زن بنده و مرد خدایگان است. شکل سوم در رابطۀ بین شخصیتهای شهره و پیمان برقرار است که زن در عین پذیرش خدایگانی مرد، تظاهر میکند که خودش خدایگان است. شکل آخر در رابطۀ بین شخصیتهای الی و احمد است که دو طرف رابطه تمایل دارند که بنده باشند. نتیجۀ حاصل از این مقاله چنین است که در جامعۀ مردسالار ایرانی، روابط میان زوجهای زن و مرد به صورت دیالکتیک خدایگان و بنده در قالب سازوکارهای دفاع روانی شخصیتها در فیلم اصغر فرهادی بازنمایی شده است.
خلاصه ماشینی:
(٢٠٠٥) Jacques Lacan [١٣] Bruce Fink in collaboration with Héloïse Fink and Russel Grigg ,first published, New York: w.
نتیجه گیری در این مقاله ، سعی شد با تکیه به دیالکتیک خدایگان و بنده در روان کاوی ، روابط زوج های فیلم دربارۀ الی تحلیل شود.
دو طرف ، پیش از شروع نبرد، به نفع طرف مقابل از جنگیدن عقب کشیده انـد و حاصـل آن چیزی جز عدم برقراری دیالکتیک بین آن دو نیست ؛ چون هیچ یک برای کسب جایگاه برتـر، جان خود را به خطر نینداخته است ، پس نمی توان به طور قطع او را خدایگان نامیـد، حتـی اگـر طرف مقابل او را در این جایگاه پذیرفته باشد.
شاید این تعبیـر ماهیـت علمی نداشته باشد، اما توسط نازی پذیرفته شده اسـت و او تـا قبـل از پـانتومیم (تـداعی آزاد)، شهامت به زبان آوردن آن را ندارد و حتی اینجا نیز از فعل سوم شخص استفاده مـی کنـد تـا بـه نوعی خودش را از این آگاهی مبرا جلوه دهـد؛ زیـرا ناخودآگـاه وی از چیـزی مطلـع شـده کـه خودآگاهش پذیرش آن را ندارد و با پنهان کردن آن ، سعی در انکارش دارد.
نتیجۀ حاصل از این مقاله چنین است که در جامعۀ مردسالار ایرانی ، روابط میان زوج هـای زن و مـرد بـه صـورت دیالکتیک خدایگان و بنده در قالب سازوکارهای دفاع روانی شخصیت ها در فیلم اصغر فرهادی بازنمایی شده است .
این مقاله از پایان نامۀ نویسندۀ دوم به راهنمایی نویسندۀ اول با عنوان «تحلیل روان کاوانۀ شخصیت های فیلم های اصغر فرهادی براساس دیالکتیک خدایگان و بنده از هگل » در دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس استخراج شده است .