چکیده:
بر اساس اصل «مسئولیت حمایت»، جامعه بین الملل وظیفه دارد از افراد تحت
حکومت هایی که نمی توانند یا نمی خواهند از شهروندان خود حمایت کنند، حمایت کند.
این مسئولیت در سه مرحله «پیشگیری» ، «مقابله» و «بازسازی» است. در مقام تطبیق، قرآن
کریم نزدیک به پانزده قرن پیش، این مراحل سه گانه را بسیار معقول تر و منسجم تر آورده
است؛ بدین صورت که بخش اعظم آیات به مرحله پیشگیری اختصاص یافته است که
ازیک سو با بیان اخلاقیات، مواعظ و رعایت تقوا، انسان ها را از ظلم به دیگران بازمی دارد
و ازسوی دیگر با توصیه به تقویت نیرو و کسب اقتدار در حوزه نظامی، زمینه رعب و
وحشت ظالمان را فراهم می نماید تا ظالمان به فکر استضعاف و ظلم نیفتند و در مرحله
واکنش، علاوه بر اینکه به جهاد با ظالمان امر می کند، مظلومان را به هجرت به مناطق امن
نیز امر کرده است و در مرحله بازسازی به اصلاح و اجرای عدالت و قسط توصیه می کند.
خلاصه ماشینی:
"در مقام تطبیق، قرآن کریم نزدیک به پانزده قرن پیش، این مراحل سهگانه را بسیار معقولتر و منسجمتر آورده است؛ بدین صورت که بخش اعظم آیات به مرحله پیشگیری اختصاص یافته است که ازیکسو با بیان اخلاقیات، مواعظ و رعایت تقوا، انسانها را از ظلم به دیگران بازمی دارد و ازسویدیگر با توصیه به تقویت نیرو و کسب اقتدار در حوزه نظامی، زمینه رعب و وحشت ظالمان را فراهم مینماید تا ظالمان به فکر استضعاف و ظلم نیفتند و در مرحله واکنش، علاوه بر اینکه به جهاد با ظالمان امر میکند، مظلومان را به هجرت به مناطق امن نیز امر کرده است و در مرحله بازسازی به اصلاح و اجرای عدالت و قسط توصیه میکند.
این وظیفه در وهله نخست بهعهده کشور حاکم و در زمان ناتوانی یا عدم تمایل این کشور بر عهده جامعه بینالملل خواهد بود؛ بهعبارتدیگر با مداخله مؤثر در «پیشگیری» از بروز یک فاجعه انسانی و درصورت وقوع فاجعه، با «عکسالعمل مناسب در مقابله» و «بازسازی» آن، وارد عمل شود و دراینمیان جامعه جهانی ایفای این مسئولیت را فقط ازراه شورای امنیت مشروع میداند (عسگری، 1394، ص18/ قادری، 1392، ص219)؛ یعنی در جامعه بینالملل برای اجرای مراحل سهگانه مذکور باید قانونمند و مشروع گام برداشت و اینگونه نباشد که هر دولتی به بهانه حمایت از مظلومان، در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت نماید؛ بهخصوص در مرحله واکنش نظامی که حتما باید مورد تأیید سازمان ملل و شورای امنیت قرار گیرد."