چکیده:
مجالس النفایس یکی از مهمترین تذکره های شاعران است که قزوینی دومین ترجمه آن را ترتیب داده و علی اصغر حکمت آن را در سال 1321 ش. تصحیح و منتشر کرده است. در این مقاله تصحیح حکمت با سه نسخه اقدم و معتبر از متن ترکی، مقابله و مقایسه شده و این نتیجه حاصل شد که متن ترجمه قزوینی و تصحیح حکمت با محتوای مجالس النفایس همخوانی و تطابق چندانی ندارد؛ زیرا از سویی، گاه مطالبی در نسخ ترکی وجود دارد که قزوینی آنها را از ترجمه خود حذف و مطالبی را به ترجمه خود اضافه کرده که در متن اصلی وجود ندارد و گاهی هم بخشی از ترجمه های او با متن مبدا اختلاف دارد. از دیگر سو، تصحیح حکمت نیز علاوه بر تفاوت با متن مبدا، دارای ضبط های اشتباه نیز هست. ترجمه قزوینی نفوذ گسترده ای در منابع تاریخ ادبی و کتاب شناسی بعد از خود داشته است؛ بنابراین، ضروری است بر اساس نسخ اقدم و معتبر مجددا تصحیح شود.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله تصحيح حکمت با سـه نسـخۀ اقـدم و معتبـر از مـتن ترکـي، مقابله و مقايسه شده و ايـن نتيجـه حاصـل شـد کـه مـتن ترجمـۀ قزوينـي و تصـحيح حکمت با محتواي مجالس النفايس همخواني و تطابق چنداني ندارد؛ زيـرا از سـويي، گاه مطالبي در نسخ ترکي وجود دارد که قزوينـي آنهـا را از ترجمـۀ خـود حـذف و مطالبي را به ترجمۀ خود اضافه کرده که در مـتن اصـلي وجـود نـدارد و گـاهي هـم بخشي از ترجمه هاي او با متن مبدأ اختلاف دارد.
محذوفات ديگري در ترجمۀ قزويني وجود دارد که مربوط بـه حـذف ابيـات بعضـي شاعران است و ما در اينجا به صورت فهرست وار به آنها اشاره کرده ايم و ضبط کامل آنهـا طبق نسخ نويافتۀ ترکي چنين است : - مولانا مسيب (همان : ٢٢٦): «گذشت عمر و ز غفلت من آنچنان مستم / که هيچ توبه نکردم که باز نشکستم ».
به هر حال ، موارد زير از اين نوع تغييراتي است که تحليل و بررسي مفصل آنهـا جـاي تحقيـق دارد: ٢- ١- ٣- ١) تغيير در شرح احوال و ابيات بعضي از شـاعران در ترجمـۀ قزوينـي کـه صورت صحيح آنها در نسخ نويافته ثبت است : - قزويني در ترجمۀ خود دربارة مولانا کاتبي چنـين ذکـر کـرده اسـت : «اگـر تربيـت سلطاني مثل سلطان صاحب قران سلطان حسـين مـييافـت کمـال او زيـب و زيـن خـوب تـر مييافت » (امير عليشير نوايي، ١٣٦٣: ١٨٦)؛ در حالي که در تمامي سه نسخۀ W و P و M و ترجمۀ فخري چنين ثبت است : «اگر مثل سلطان صاحب قران ما پادشاه سخنداني او را مربي ميبود...