چکیده:
بررسی روششناسی تفسیر موضوعی، نقش بسزایی در تعیین اقسام آن دارد. این پرسش که تفسیر موضوعی در بررسی تطبیقی با چه روششناسیهایی قرار میگیرد و بر مبنای آن دارای چه ویژگیهایی است، محور این پژوهش قرارگرفته است.بر این اساس، نوعی از تفسیر موضوعی قرآنکه در آن مفسران، آیات مربوط به یک موضوع را گردآوری و دیدگاه قرآن درباره آن را ارائه مینمایند، تفسیر «موضوع محور» نامیده شده و به لحاظ روششناختی با یکی از مکاتب علوم انسانی به نام مکتب اثباتگرایی، مورد بررسی تطبیقی قرارگرفته و وجوه اختلاف و اشتراک آنها آشکارشده است.این پژوهش به شیوه توصیفی -تحلیلی میکوشد تا ویژگیهای «دیدگاه قرآنی» در تفاسیر موضوع محور را در تطبیق با مکتب اثباتگرایی معرفی نماید. اثباتگرایان و مفسران «موضوع محور» قرآن کریم، از جهت مبانی مهمی مانند معناداری گزارههای دینی، واقعنمایی زبان قرآن و قلمرو واقع با یکدیگر اختلاف دارند. از سوی دیگر بر اساس ظرفیتهای روششناختی مکتب اثباتگرایی و جایگاه «نظریه» در آن، دیدگاه قرآنی مبتنی بر تفاسیر موضوع محور،«نظریه قرآنی»، میباید دارای ویژگیهای مهمی مانند: ابتناء بر آیات محکم، تبیین روابط علی و معلولی مبتنی بر اصول عقلی، جهانشمولی و قابلیت انتقال بین الاذهانی باشد.
The study of methodology of content interpretation has a significant role in determining its kinds. This is the main question of this article: Content interpretation in contrastive analysis based on which methods is important in determining its kinds? And what are the characteristics of its basis?
A kind of content interpretation of Qurans in which interpreters gather verses related to a special subject and reveal Quran`s viewpoint, is called content base interpretation. Considering methodology, this kind of interpretation is compared to a special school in humanities known as school of positivism. This research uses a descriptive-analytical approach to mention the characteristics of Quranic view in content interpretation in comparison to positivist approach. In this article we use content oriented interpretation in contrast with problem oriented interpretations and critical content interpretation
Positivism and commentators "issue-oriented" Holy Quran, containing important principles such significant religious statements, verisimilitude language of the Quran and the Kingdom located disagrees. On the other hand, according to the capacities of methodological school of positivism and the status of "theory" in the Quran based on subjective interpretations centered "theory of Quran", you must have important features like: Dependence on the verses, explaining the causal relations based the rational principles of universality and portability between is subjective
خلاصه ماشینی:
بر این اساس، نوعی از تفسیر موضوعی قرآنکه در آن مفسران، آیات مربوط به یک موضوع را گردآوری و دیدگاه قرآن درباره آن را ارائه مینمایند، تفسیر «موضوع محور» نامیده شده و به لحاظ روششناختی با یکی از مکاتب علوم انسانی به نام مکتب اثباتگرایی، مورد بررسی تطبیقی قرارگرفته و وجوه اختلاف و اشتراک آنها آشکارشده است.
از سوی دیگر بر اساس ظرفیتهای روششناختی مکتب اثباتگرایی و جایگاه «نظریه» در آن، دیدگاه قرآنی مبتنی بر تفاسیر موضوع محور،«نظریه قرآنی»، میباید دارای ویژگیهای مهمی مانند: ابتناء بر آیات محکم، تبیین روابط علی و معلولی مبتنی بر اصول عقلی، جهانشمولی و قابلیت انتقال بین الاذهانی باشد.
آنچه مسئله اصلی این پژوهش را تشکیل میدهد، بررسی و تحلیل تفاسیر موضوع محور ـ بهمثابه یکی از انواع رویکردهای تفسیر موضوعی ـ است که میخواهد بر اساس روششناسی تطبیقی و بهویژه در مقایسه با مکتب اثباتگرایی، جایگاه و شاخصههای آن را تبیین نماید.
بر این اساس روششناسی بهعنوان بخشی از مکتب اثباتگرایی، بهمثابه یک پارادایم تلقی میگردد، و در پیوند با این مقاله کوشش شده تا اقسامی از تفاسیر موضوعی قرآن به نام تفسیر موضوع محور که محقق به دنبال استقرای آیات قرآنی پیرامون یک موضوع و ارائه دیدگاه قرآنی بر اساس آن است از جهت پیشفرضها و مبانی و اصول موضوعه، تحت عنوان یک «مکتب تفسیری» تلقی شده و به جهت روششناختی، با مکتب اثباتگرایی، مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد.