چکیده:
دادرسی الکترونیکی به معنای ابتنای فرآیند رسیدگی کیفری بر تجهیزات الکترونیکی، ثبت، پردازش و تبادل اطلاعات است که به عنوان پدیدهای جدید به همراه رایانهای شدن امور مطرح شده و فرض بر آن است که نقش به سزایی در روزآمد، کمهزینه و عادلانه کردن رسیدگی کیفری دارد. از منظر تقنینی، «دادرسی الکترونیکی» عنوان مبهمی در بخش نهم قانون آیین دادرسی کیفری است که صرفا به پشتوانه پیشبینی در قانون مطرح شده است و با دادرسی جرایم رایانهای یکی نیست. میان این دو رابطه عموم و خصوص منوجه برقرار است؛ چنان که در دادرسی الکترونیکی تلاش میشود تا فرآیند رسیدگی کیفری نسبت به عموم جرایم با استفاده تجهیزات الکترونیکی و در فضای سایبر انجام شود. ولی در دادرسی جرایم رایانهای، از امکانات و فرآیندها برای کشف، اثبات و پیگیری جرایم رایانهای استفاده میشود که ممکن است بعضا با فرآیند کیفری سنتی انجام شود. با این حال چون دادرسی جرایم رایانهای، یکی از صورتهای دادرسی کیفری افتراقی است و در قانون آیین دادرسی کیفری نیز از همین وجه مورد تاکید قرار گرفته است، وجه افتراق استفاده از رایانه برای رسیدگی به جرم رایانهای است. به سخن دیگر، همچنانکه مرتکب با استفاده از رایانه، مرتکب جرم رایانهای شده است؛ با بهرهگیری از امکانات و ظرفیتهای محیط رایانه، به اتهام وی رسیدگی شود. در این صورت دادرسی جرایم رایانهای در بطن دادرسی الکترونیکی قرار میگیرد و با آن رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار میکند.
Electronic trial means basing criminal proceedings upon electronic devices، logging، processing and exchanging information، which is a new phenomenon accompanied by computerizing of the works. It is supposed that this process plays an important role in modernizing criminal proceedings and making it more fair and economic.
In relation to the laws، electronic trial is a vague title on the ninth chapter of the Criminal Procedure Act، and is completely different from proceedings in computer crimes. There is partial overlap between these two، because electronic trial is about to use electronic instruments to try all crimes، but in trial of computer crimes، the purpose is to prove these type of crimes، using all possible ways، modern or traditional (non-electronic). Although، because trial of computer crimes is one type of differential proceedings، and this has been considered important in the Criminal Procedure Act، the differentiating factor is the use of computer in trial of computer crime. In other words، as the perpetrator uses computer to commit the crime، she will be tried by using the capabilities provided by computer. By doing so، trial of computer crimes will be a part of the electronic trial and their relationship will be a complete overlap.
خلاصه ماشینی:
"با این حال چون دادرسی جرایم رایانهای، یکی از صورتهای دادرسی کیفری افتراقی است و در قانون آیین دادرسی کیفری نیز از همین وجه مورد تأکید قرار گرفته است، وجه افتراق استفاده از رایانه برای رسیدگی به جرم رایانهای است.
این ویژگی، خود گواهی بر شیوه و ابزار بودنش دارد و چون این شیوه نیاز به سواد و امکانات دارد، قانونگذار نیز به اعمال آن توصیه کرده است و نه الزام؛ بـرای نمونه طبق تبصـره ۲ ماده 204 قانون آیین دادرسی کیفری در صورتیکه دلیل پرونده منحصر به شهادت شهود و مطلعان نباشد، تحقیق از آنان میتواند به صورت الکترونیکی و با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی به عمل آید.
تقویت علمی ضابطان دادگستری در قانون آیین دادرسی کیفری، وظایف عدیدهای از آمادهسازی پرونده کیفری تا اطلاعدهی از حقوق مقرر نسبت به اصحاب دعوی برای ضابطان پیشبینی شده است که عمده آنها به واسطه تجهیزات الکترونیکی انجام میشود و این تجهیزات به واقع فضای رابطه متهم و ضابط را تلطیف و انجام امور مرتبط با ضابطان که عموما به کندی و با نظمی اندک پیگیری میشود را سامان میدهد که خود به تضمین بهتر حقوق متهم میانجامد.
هرچند میتوان گفت که میان این دو رابطه عموم و خصوص من وجه برقرار است؛ چنان که در دادرسی الکترونیکی در مفهومی فرآیندمحور، تلاش میشود تا فرآیند رسیدگی کیفری نسبت به عموم جرایم با استفاده تجهیزات الکترونیکی و در فضای سایبر انجام شود، ولی در دادرسی جرایم رایانهای در مفهومی پدیدهمحور، از امکانات و فرآیندها برای کشف، اثبات و پیگیری جرایم رایانهای استفاده میشود که ممکن است بعضا با فرآیند کیفری سنتی انجام شود."