چکیده:
خداوند متعال برای هدایت انسان ها دو سرمایه ی گران بها با عنوان قرآن و عترت در میان بشر به ودیعه نهاده و صیانت از کتاب الهی را خود بر عهده گرفته است. در تبیین معارف قرآنی گنجینه ای عظیم به عنوان احادیث را به انسان ها هدیه داده است، ولی چون در نگارش احادیث مشکلاتی در قرون اولیه به وجود آمد و نقل روایات گاهی به صورت شفاهی بود، مجعولاتی در احادیث به وجود آمد و راویانی ضعیف، مجهول، کذاب براساس اغراض دنیوی و بر اساس اوضاع نابسامان سیاسی و... اقدام به نقل احادیث جعلی کردند. از این رو، در قرون بعدی علم رجال توسط علمای اسلام تاسیس شد تا عهده دار بررسی حالات راویان در راستای صیانت از احادیث باشد.
در همین راستا، نوشته ی حاضر در پی شناسایی و معرفی یکی از راویان حدیث به نام سماعهبن مهران حضرمی است. مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد روایی، احوال این راوی را مورد بررسی قرار داده و نتیجه می گیرد که سماعه، فردی امامی، ثقه و مورد اعتماد بوده و از محضر امام صادق (ع) و امام کاظم(ع) تلمذ نموده است.
خلاصه ماشینی:
"سؤال کردم: پس چگونه رفتار کنم با روایت زرعة بن محمد حضرمی از سماعة بن مهران که روایت کرده امام صادق( فرمود: این فرزند من (امام کاظم( ) شبیه به پنج تن از پیامبران است: همچون حضرت یوسف مورد حسادت قرار میگیرد، مانند یونس نبی( غائب میشود و به همین ترتیب سه پیامبر دیگر را ذکر کرد.
کشی، واقفی بودن زرعه را ذکر کرده، ولی در مورد وقف سماعه و غیر او سخنی بیان نکرده، بلکه روایت پیشگفته (که امامان 12 نفر هستند) را نقل کرده و این روایت، بیانگر عدم وقف سماعه از دیدگاه کشی است.
(طوسی، 1414، 295-296)"/> به همین جهت، محقق شوشتری بعد از نقل این سخن از شیخ صدوق و شیخ طوسی - مبنی بر واقفی بودن سماعه - در مقام نقد نظر این دو بزرگ میگوید: این خلطی است که ابن شهر آشوب نیز بدان مبتلا شده، زیرا روش کار وی آن است که فقط به دو کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی مراجعه میکند.
ب. شیخ طوسی با آن که سماعه را واقفی نامیده، ولی به وثاقت و حجیت روایات سماعه اعتراف کرده و میگوید: «اگر راوی غیر امامی در نقل حدیث راستگو باشد و از کذب پرهیز کند، به روایت وی عمل میشود و از این رو، طائفه (شیعه امامیه) به اخبار فطحیه، مانند عبد الله بن بکیر و غیره و همچنین به اخبار واقفیه مانند سماعة بن مهران و علی بن ابی حمزه و..."