چکیده:
مقاصد شریعت علم به اهداف شریعت و فهم غایات آن است. فقهای امامیه از قرن سوم به مقاصد شریعت اهتمام داشتند و فقهای معاصر افق جدیدی در فهم مقاصد شریعت گشودهاند. این مقال با بررسی تحلیلیتوصیفی مقاصد شریعت که موضوعی فقهی، کلامی و اصولی است و تاثیر مستقیمی در استنباط فقهای امامیه دارد و در پاسخ به میزان اعتبار مقاصد شریعت در آثار فقهای امامیه، ضمن تتبع در آثار فقهای شیعه و تاکید بر دیدگاههای امام خمینی، به این نتیجه رسیده است که: 1. از نظر امامیه، شریعت مقاصدی دارد و احکام، از این اهداف، تبعیت میکند؛ 2. کشف مقاصد شریعت، حداقل در ابواب معاملات پذیرفته شده است؛ 3. فقهای شیعه در مقام استنباط کمابیش از مقاصد شریعت استفاده کرده و از آن در توسعه و تعمیق فقه امامیه بهره بردهاند.
Maqasidi Shari`at is a scientific field for understanding purpose and desired goal of Shari`at. Since the third century, Imamiyah jurists have paid attention to Maqasidi Shari`at and contemporary jurists have opened new ways for understanding Divine law`s final purposes. The paper, studying Maqasidi Shari`at with an analytical and descriptive method as an interdisciplinary topic of theology, usul and fiqh with direct effect on foqaha`s inference has concluded that: 1. For Imamiyah, Shari`at has its special purposes and feqhi judgments follow the purposes. 2. At least, the purposes of Divine law have been inferred in the book of interactions. 3. When inferring, Imami foqaha have paid attention to the purposes of Divine laImami fiqh.
خلاصه ماشینی:
با این حال، برخی فقیهان دوران میانی فقه شیعه مانند شهید اول (عاملی، بیتا: 2/138 و 1/38 و 60-64 و 1/141-144)، محقق حلی (حلی، 1403: 163)، فاضل مقداد (فاضل مقداد، 1404: 1/14) و در میان اندیشمندان معاصر شیعه، برخی مانند محمدباقر صدر (صدر، 1417: 288)، محمدجواد مغنیه (مغنیه، 1421: 3/ 67) و موسوی خمینی به تبیین نقش مقاصد شریعت و مصالح احکام پرداخته و در عین اجتناب از گرفتارشدن در دام قیاس و عقلگرایی افراطی، به مناطات احکام به عنوان اصلی در خور اتکا توجه کردهاند.
نمونه سوم: حفظ دین و اشاعه شریعت در بحث حرمت فروش قرآن به کفار، موسوی خمینی ضمن استناد به حفظ دین و لزوم اشاعه دین که از مقاصد شریعت است، متذکر میشود که لزوم حفظ قرآن و سایر مقدسات از دسترس کفار خلاف مذاق شارع به تبلیغ اسلام و گسترش احکام و لزوم هدایت مردم است.
نمونه ششم: دفع اضلال مردم به عنوان یکی از مقاصد شریعت درباره خرید و فروش کاغذ برای نوشتن کتب ضلال در آنها یکی از ادله موسوی خمینی برای حرمت این بیع آن است که دفع اضلال مردم از اموری است که شارع به آنها اهتمام دارد.
A Study of the Validity of Maqasidi Shari`at, Purposes of Divine Law, in Imamiyeh Jurists` Works with an Emphasis on Imam Khomeini`sView Mahdi Shushtari Seyyed Mohamad Heidari Khormizi (Received on: 2017-02-16; Accepted on: 2018-03-01) Maqasidi Shari`at is a scientific field for understanding purpose and desired goal of Shari`at.