چکیده:
عرفان، چه نسبتی با سیاست دارد؟ آیا میتوان از عارف سیاستمدار یا حاکم حکیم سخن گفت؟ در نوشتار حاضر بهمنظور پاسخ به این پرسشها، به خوانش مهابهاراتا پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا به تعریف سیاست و ابعاد مختلف آن دست زده شده و نگاه عرفای هندی را نسبت به آنها مورد بررسی قرار دادهایم. بررسیها، نشان از آن داشت که عرفا و برهمنان درزمینهٔ مقولاتی همچون زندگی اجتماعی، دوستی و دشمنی، خیر مشترک و زور بهعنوان داده بنیادین، پیشفرض، هدف و وسیله سیاست با سیاستمداران اختلافات اساسی دارند. بدین خاطر، آنها، با هرگونه جمع شدن عرفان و سیاست در وجود یک شخص، مخالفت کردهاند. اما جریان دیگری از اندیشه نیز در مهابهاراتا وجود دارد که از سوی طبقه جنگجویان هندی هدایت میشود و به دنبال معنوی کردن سیاست است.
خلاصه ماشینی:
اما جریان دیگری از اندیشه نیز در مهابهاراتا وجود دارد که از سوی طبقه جنگجویان هندی هدایت میشود و به دنبال معنوی کردن سیاست است.
کسی که در پی رستگاری خود یا نجات زندگی دیگران است، باید از طرق سیاست بپرهیزد زیرا سیاست ذاتا در پی تکالیف دیگری است که الزاما با خشونت به هدف خود خواهند رسید (وبر،248:1390) علیرغم اینکه نمیتوان نقش تاریخ را در محو کردن مسائل انسانی ساده، انکار نمود ولیکن انسانها در طول زمان، جدا از اینکه متعلق به چه عصر و جامعهای بوده باشند، با برخی مسائل بنیادین نیز روبرو بودهاند که گذر زمان، نتوانسته است از ضرورت بررسی آنها توسط نسلهای بعدی بکاهد.
صرف ریاضت کشی عدهای از مردم این جامعه، خاصه برهمنان، هیچگاه سبب ایجاد بحران بزرگی در جامعه هند باستان نمیشده است، بلکه آنچه این بحران آفریده است گرایش دیگر طبقات، خاصه طبقه جنگجویان و شاه، به ترک و رهایی دنیا بوده است.
برای مثال در ابتدای داستان مهابهاراتا و پیش از شروع جنگ بزرگ، کرشن (Krishna)، طرح کشتن بزرگترین دشمن خود یعنی جراسنده را که این کشتن در به قدرت رسیدن پاندوان نقش بسیار زیادی نیز بازی میکند، با جدهشتر در میان میگذارد.
(همان،377) در جای دیگری از مهابهاراتا، زمانی که آرجونا (Arjuna) از سخنان جدهشتر آزرده میشود به او چنین میگوید: ای راجه، قوت برهمنان در زبان ایشان است و قوت چهتریان در دست و بازوی ایشان و زور تو در سخن کردن است.
4-راهحل شناسی به نظر برهمنان، تنها راه رهایی برای یک جنگجو این است که به وظیفه خود بهخوبی عمل کند تا در زندگی دیگر، بهعنوان یکی از اعضای طبقه برهمنان به دنیا بیاید.