چکیده:
یکی از شاخصه¬های مهم متون مختلف ادب فارسی، اثرپذیری این دست متون از آیات مطهّر قرآن کریم است؛ بنابراین مصححان متون مختلف، باید بقدر کافی با این کتاب آسمانی انس و آشنایی داشته باشند. بعبارت دیگر، گاه، در برخی متون، قسمتی یا کلماتی از آیات قرآن در بیت، بطرق گونه¬گون، همانند ترجمه و درج قسمتی از یک آیه و یا استفاده از کلمات قرآنی، آمده که اگر مصحح این دقیقه را دریابد، در مواردی که متن دچار تغییر و تحریف شده، می¬تواند با مراجعه به قرآن، صورت اصلی متن را بازیابی کند.
در این جستار یک بیت از چند بیت مشهور لبیبی در تاریخ بیهقی را بر اساس دو آیه از قرآن کریم و همچنین با در نظر داشتن شواهدی از سایر متون و نیز موتیفی که از ترجمه و مضمون این آیات در شعر گویندگان این دوره پدید آمده و نیز از لحاظ مختصات سبک فکری شاعران این دوره، تصحیح شده است. البته باید اشاره کنیم هرچند ضبط اصلی و درست این بیت در نسخه¬بدلها وجود داشته است، باز هم مصححان چون به اثرپذیری این بیت از قرآن کریم، بی¬توجه بوده¬اند، آن را در حاشیه آورده¬اند و ضبط اصیل را بحاشیه رانده¬اند.
خلاصه ماشینی:
در این جستار یک بیت از چند بیت مشهور لبیبی در تاریخ بیهقی را بر اساس دو آیه از قرآن کریم و همچنین با در نظر داشتن شواهدی از سایر متون و نیز موتیفی که از ترجمه و مضمون این آیات در شعر گویندگان این دوره پدید آمده و نیز از لحاظ مختصات سبک فکری شاعران این دوره ، تصحیح شده است .
رمیــــــــــد آن دلاور سپـــــاه دلیـــــر به کردار گوران ز چنگال شــیـــــــــــــــر (شاهنامه بر اساس چاپ مسکو: ج ١/ ص ٢٧٠) در این بیت منسوب به ناصرخسرو نیز میتوان همین دقیقه را دریافت : چون گریزی از علی کو شـیر دین ایزد است گر نگشـتستی به دین اندر حمار ای ناصبی؟ (دیوان ناصرخسرو: ص ٥٣٩) در ادب عرب نیز بر اساس همان آیۀ شریفه ، رمندگی (حمر)گورخر، از برابر قسوره (شیر)، مضمون ابیات بسیاری شده است : لـم یـنـفـروا خـیـفــه مـن کــل قســـوره و فــر جــمــعــهــم إلــا و هــم حــمــر (منتهیالأرب : ج ٣٢، ص : ٥٣) در دو بیت از ویس و رامین ، واژة «گور» در کنار «شیر» آمده و برای گور صفت «دمنده » آمده است .