چکیده:
استعاره مفهومی یا شناختی بر پیوند میان زبان و تفکر تاکید دارد و استعاره را بیش از آنکه مربوط به زبان بداند، به اندیشه مرتبط میداند. استعاره پیش از آنکه در قالب یک عبارت زبانی بیان شود، بر مبنای یک تفکر ذهنی ساخته میشود. این رویکرد جدید توجه منتقدان را به زیرس
یی ذهنی جلب میکند که در فرایند ساختن استعاره نقش مهمی دارند. ناصرخسرو، یکی از شاعران اندیشمند و فیلسوف سبک خراسانی، در بسیاری از قصاید خود، از استعاره بهره گرفته است. استعارههایی که وی به کار میبرد همه در قلمرو نظام عقیدتی و دینی او میگنجند و شاعر بسیاری از مفاهیم فکری مورد نظر خود را به صورت استعارههای مفهومی بیان میکند. از آنجایی که قصاید ناصر خسرو بیشتر در حیطه ادبیات تعلیمی جای میگیرند و در نگاه اول، چندان از شگردهای ادبی سود نمیجویند، این پژوهش بر آن است با بررسی پنجاه صفحه از دیوان قصاید ناصرخسرو بر اساس رویکرد استعاره مفهومی نشان دهد که شاعر بسیاری از مفاهیم و عقاید را در قالب استعارههای شناختی بیان کرده و این امر در بالا بردن درجه ادبیت کلام وی موثر بوده است.
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که قصاید ناصر خسرو بیشتر در حیطه ادبیات تعلیمی جای میگیرند و در نگاه اول ، چندان از شـگردهای ادبـی سـود نمیجویند، این پژوهش بر آن است با بررسی پنجاه صفحه از دیوان قصاید ناصرخسرو بر اسـاس رویکـرد اسـتعاره مفهـومی نشان دهد که شاعر بسیاری از مفاهیم و عقاید را در قالب استعاره های شناختی بیان کرده و این امر در بالا بردن درجـه ادبیـت کلام وی مؤثر بوده است .
با بررسی پنجاه صفحه از دیوان قصاید ناصر خسرو، این نکته بر نگارنـدگان معلوم شد که این شاعر اکثر مفاهیم ذهنی و فلسفی خود را به صورت استعاره های مفهومی بیان میکند که در ادامه نمونه هایی از هر یک به دست داده خواهد شد.
صـــحبت ایـــن زن بـــدگوهر بـــدخو را گـو بـورزی تـو نیـرزی بـه یکـی ارزن (همان ، ٣٥) (رجوع شود به تصویر صفحه) استعاره های مفهومی اسماعیلی عقاید اسماعیلی شاعر نیز باعث شکل گیری یک سری از استعارات شناختی شده است که حول مفاهیم تنزیل ، مردم عامه ، امـام و مخالفان این مشرب فکری ایجاد شده اند.