چکیده:
از زمان شکل گیری اسلام و گسترش آن در قلمرو وسیع جغرافیایی در طول زمان
مهم ترین ساختمان یا بنای مورد توجه مسجد بوده است که نمادی ازوحدت ملت های
آن ها انجام شده که بیشتر آن ها در موضوعات فنی و تخصصی انجام گرفته اند که در
جای خود بسیار ارزشمند هستند. درحوزه مطالعات اسلامی نیز به جرات می توان گفت
در واقع شرق شناسان و مورخان غربی هر جا سخن از هنر اسلامی به میان آورده اند
همراه با معماری و بررسی بناهای مذهبی حتی بناهای غیر مذهبی بوده است. اما نگاه
معماران و محققان معماری تفاوت اساسی با نگاه تاریخ نویسان دارد. به گونه ای که
مورخان بناها را صرفا در کلیتی زیبایی شناسانه توجه نموده اند. در این مقاله تلاش
بازسازی آن را تا قرن دوم هجری بررسی نموده و با تاکید بر نقش تلاقی فرهنگ ها و
تاثیر آن در شکل گیری بناهای دوره اسلامی نشان دهیم که تاثیر فرهنگ ها بر یکدیگر
صورت گرفته چگونه باعث تولد وزایش متون جدید فرهنگی در قالب بناها و آثار هنری
شده است.
روش گرد آوری اطلاعات در این مقاله کتابخانه ای و توصیفی بوده و تمام اطلاعات از
طریق اسناد و منابع دست اول و دوم و نیز کتابخانه الکترونیکی جمع آوری شده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله تلاش نموده ایم با رویکردی تاریخی و زیبایی شناسانه سیر تطور بنای مذهبی قبه الصخره و بازسازی آن را تا قرن دوم هجری بررسی نموده و با تاکید بر نقش تلاقی فرهنگ ها و تأثیر آن در شکل گیری بناهای دوره اسلامی نشان دهیم که تاثیر فرهنگ ها بر یکدیگر که اغلب توسط عوامل مختلفی چون کشور گشایی - شورش وحتی تعاملات سیاسی صورت گرفته چگونه باعث تولد وزایش متون جدید فرهنگی در قالب بناها و آثار هنری شده است .
این امر طبیعی می نماید که قبه الصخره شبیه بازیلیکیهای1بازیلیک:کلیساهای سده نخستین مسیحیت که بر اساس معماری سالن های گرد همایی عمومی رومیان بنا شده" رومی و کلیسای سن صوفی ساخته شده باشد ) وزیری ، 1373 ،ص214) گفته اند که عبدالملک می خواسته است تا مسجد قبه الصخره را به صورت رقیبی برای کعبه درآورد تا در مراسم حج به جای مکه در بیت المقدس، محلی که پیامبر (ص) از آن جا به معراج رفته است، انجام پذیرد.
در سال 69 هجری688 م عبدالملک خلیفه اموی بر آن شد که بر فراز صخره مقدس گنبدی پرشکوه بسازد که با گنبدهای کلیسای مقدس عیسی برابری کند و به سراسر جهان اسلام نامه نوشت و خواستار پول و صنعتگر شد و چون پول ها گرد آمد گنبدی در کنار این سنگ و یا صخره ساخته شد تا پول ها را در زیر آن نگه دارد ) کریستین پرایس ،1386/47 ( مقدسی معتقد است: راجع به مسجد الاقصی پایه ریزی آن توسط داوود) ع( انجام گرفته است.