چکیده:
راحت القلوب عنوان کتابی است که به امیر خسرو دهلوی منسوب است و ظن در این انتساب آن است که امیر خسرو به پیروی از استادش نظامالدین اولیا راحت القلوبی نگاشته است. در میان سلسلههای گوناگون صوفیه و خصوصاً چشتیه که امیر خسرو از پیروان بزرگان این سلسله است، رسم چنان بوده که مریدان اقوال و ملفوظات شیخ و بزرگان خود را در کتب و رسایل به رشتۀ تحریر در میآوردند، به این طریق نام و یاد مراد و شیخ را در میان یاران زنده نگاه میداشتند. همچنین کتاب دیگری به امیر خسرو منسوب است افضل الفواید در اقوال نظامالدین اولیاست و بسیارند کتبی که در احوال بزرگان به دست شاگردان ضبط شده است. این مقاله به بررسی ماهیت راحت القلوب منسوب به امیر خسرو میپردازد و نگاهی دارد به نسخههای راحت القلوب موجود تا محتوای آنها را با این نسخه خطی تطبیق دهد و صحت انتسابش را به امیر خسرو بسنجد. حاصل این پژوهش آنکه نسخه منسوب به امیر خسرو همان مطلع الانوار است که با تغییرات کاتب در مقدمه و مؤخره با این عنوان ثبت شده است.
خلاصه ماشینی:
عناوین و سر حکایات به آب زرد لاجورد کتابت شده و البته دیگر ویژگیهای کتاب آرایـی این نسخه نفیس را توضیح داده که منقش به مهـر ناصـرالدین شـاه اسـت امـا آنچـه توجـه خواننده را جلب میکند نکته ای است که در آغاز متن آمده : بســــم الله الــــرحمن الــــرحیم خطبۀ قـدس اسـت بـه ملـک قـدیم چرخ کـه خورشـید جنـابش نوشـت مطلـــع انـــوار خطـــابش نوشـــت مقدمه دقیقاً متن مطلع الانوار امیرخسروست و البته در شعر مستقیماً به نـام کتـاب اشـاره شده است اما کاتب در خاتمه متنی را با این محتوا به زبان عربی نوشته : «قد وقع الفراق عن تحریر هذه النسخه الشریفه المیمونه المبارکه المسمی براحـت القلـوب هـی مـن معقـولات البدایعه افصح المتقدمین و المتاخرین سالک المسالک الشریعه و الطریقه و کاشـف الاسـرار الحقیقه حلال اللفظی و المعنوی امیر خسرو دهلوی قدس سره فی التـاریخ سـلخ شـهر ذی قعده سنه الف و اربع و عشرین فی بلده الهرات صانه الله تعالی عن الافات و البلیات راقمـه عزیز محمد بن خواجه عوض محمد غفـرالله تعـالی ذنوبهمـا و سـتر عیوبهمـا اللهـم اغفـر للمؤمنین و المؤمنات برحمتک یا ارحم الراحمین تمـت بلخیـر سـنه ١٠٢٤» از طرفـی امیـر خسرو شاگرد نظام الدین اولیا است و به او ارادت تام دارد که وی نیز سخنان فریدالدین گنج شکر را در جوانی به رشتۀ تحریر کشیده پس بس عجب نیست که خسرو نیز چنـین کنـد و راحت القلوبی در ثبت سخنان استادش بنگارد.