چکیده:
ولایتمداری مردم سیستان، با سابقه و فرازمند است؛ شیخ کلینی نامهای از امام جواد (ع) خطاب به حاکم سیستان آورده است. حضرت (ع) در این نامه که با وصف ارسال و در منابع متعدد وارد شده است، ضمن پذیرش وساطت برای یکی از شیعیان بدهکار، والی سیستان را به احسان به برادران ایمانی و خداباوری سفارش کرده است. والی که محب اهل بیت (ع) بوده با اجابت درخواست، بدهی را از متقاضی سیستانی برداشته است. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است علاوه بر ارزیابی سندی، محتوای نامه را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار داده و نشان میدهد این نامه با صرف نظر از وضعیت سند، از شواهد متعدد قرآنی و شهرت روایی عملی برخوردار می باشد. وجود این شواهد، اصالت، اعتبار و صدور نامه از سوی معصوم (ع) را مدلل میسازد. پیام اصلی نامه آن است که مؤمنان، هنگام داشتن قدرت باید نسبت به برادران ایمانی خود اهل احسان و اخلاص باشند.
خلاصه ماشینی:
حضرت (ع) در این نامه که با وصف ارسال و در منابع متعدد وارد شده است، ضمن پذیرش وساطت برای یکی از شیعیان بدهکار، والی سیستان را به احسان به برادران ایمانی و خداباوری سفارش کرده است.
این خبر که از مراجعه یک نفر سیستانی به امام جواد (ع) برای وساطت حضرت (ع) میان او و والی سیستان جهت رفع بدهکاریاش و اجابت آن توسط والی حکایت دارد در جوامع متعدد حدیثی فقهی از جمله جوامع سهگانه حدیثی متأخر وارد و مورد اعتماد و استشهاد واقع شده است.
رابعا اگر اتهامات وارد شده به سیاری موجب رد این نمونه روایاتش بود حوزه قم و مشایخ آن چون بن یحیی عطار که در سختگیری نسبت به نقل از راویان ضعیف و غالی مشهورند از روایت نامه و دیگر روایات سیاری خودداری میکردند (مامقانی، 1385ش، 2: 20).
خامسا نامه در زمینه توصیههای اخلاقی (گرهگشایی از کار مردم) و مرتبط با برخی ابواب فقهی است، در حالیکه انگیزه جعل عمدتا در حوزه امور سیاسی و مذهبی قوی بوده است (مامقانی، 1385ش، 1: 158)؛ و مطابق دیدگاه بعضی دانشمندان فریقین از باب تسامح در ادله سنن به روایت ضعیف نیز در ابواب فضائل اعمال عمل میشود (زقزوق، 1424ق، 494؛ ربانی، 1389ش، 258؛ حسینپوری، 1393ش، 212).
در روایت نامه امام جواد (ع) بن یحیی و احمد بن از مشایخ حوزه قم، افرادی ثقه و قابل اعتماد بودهاند و امکان ملاقاتشان با هم وجود داشته است و به اعتبار موقعیت و وثاقتشان نسبت به دیگر افراد سند نیز میتوان با خوشبینی داوری نمود.