چکیده:
عرصه تحلیل سیاست خارجی یکی از مهمترین حیطههای پژوهشی علوم سیاسی و روابط بینالملل میباشد که به بحث در جهت تبیین رفتارها و جهتگیریهای خارجی دولتها ـ به عنوان اساسیترین برونداد سیاست خارجی هر کشورـ میپردازد. در جمهوری اسلامی ایران، نقش رهبری در سیاست خارجی ویژه و برتر است. در این مقاله بر آنیم تا «جهاد کبیر» را که به عنوان یک راهبرد اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از سوی مقام معظم رهبری ارائه شده، بازخوانی نماییم؛ گفتمانی که تاکنون چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. سوال اساسی در این پژوهش این است که چرا جهاد کبیر در حوزه سیاست خارجی مطرح شد و کارکرد هویّتی آن بر سیاست خارجی چگونه میباشد؟ فرضیه ما بدین صورت تنظیم شده که جهاد کبیر به عنوان یک راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی اولا دارای یک هویت گفتمانی است که بصورت یک پادگفتمان درمقابل گفتمان نفوذ مطرح شده و ثانیا دارای یک کاربرد هویّتبخشی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سطح نظام بینالملل میباشد. رهیافت و چارچوب نظری پژوهش رهیافت سازهانگاری با تاکید بر بعد هویتی این نظریه میباشد.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله بر آنیم تا «جهاد کبیر» را که به عنوان یک راهبرد اساسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از سوی مقام معظم رهبری ارائه شده، بازخوانی نماییم؛ گفتمانی که تاکنون چندان مورد بررسی قرار نگرفته است.
نشانگان گفتمان جهاد کبیر در نگاه آیةالله خامنهای «جهاد کبیر» گفتمان و استراتژی جدیدی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب میگردد که اشاره صریح و آشکار به آن در سخنرانی مقام معظم رهبری در تاریخ 3/3/1395 در جمع دانشآموختگان دانشگاه امام حسین7 قابل مشاهده است.
مقام معظم رهبری اشاره داشتند که جمهوری اسلامی ایران ارائهکننده منطقی جدید در سیاست خارجی در عرصۀ بینالملل، تحت عنوان «جهاد کبیر» است.
تعاملگرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز بدین شکل است که ایران خواستار تعامل در روابط بینالملل، در عین توجه به ارزشهای اسلامی و آرمان و اهداف انقلاب اسلامی؛ یعنی زیستن و تعامل در جهانی آزاد از ظلم و ستم و بر اساس احترام متقابل به حاکمیت کشورها میباشد (مولانا و محمدی، 1387، ص127).
جایگاه و نقش تعیینکننده امنیت هستیشناختی در سیاست خارجی ایران در چند بعد قابل تحلیل است که هویت جمهوری اسلامی، مهمترین مقوله در این حوزه شناخته میشود.
3. در این پژوهش تلاش کردیم تا نشان دهیم که جهاد کبیر به عنوان یک راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی، اولا دارای یک هویت گفتمانی است که بصورت یک پادگفتمان در مقابل گفتمان نفوذ مطرح شده و ثانیا دارای یک کاربرد هویتبخشی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سطح نظام بین الملل میباشد.