چکیده:
واژة «کلمه » بیست و هشت بار در قرآن کریم به کار رفته و در تفاسیر معانی متعددی برای این واژه ذکر شده است از جمله حکم و وعده الهی و کلمه توحید؛ یکی از این معانی و مصادیق حضرت عیسی (علیه السلام ) است ، در سه آیه از ایشان به «کلمه خداوند» یاد شده ، مفسران برای اختصاص این نام به ایشان ، وجوه مختلفی از جمله ایجاد و آفرینش ایشان به واسطه کلمه
«کن » را ذکر کرده اند. در عهد جدید نیز وی «کلمه » یا «لوگوس » خوانده شده است ؛ از میان اناجیل ، انجیل یوحنا پس از تعبیر وی به کلمه جنبه الوهی و خالقیت به حضرت عیسی (علیه السلام ) میبخشد و در راستای عقیدة تثلیث رایج در میان مسیحیان است ، در حالی که این دیدگاه کاملا با دیدگاه قرآن کریم دربارة «کلمه الله » بودن وی متفاوت است ؛ برداشت از کلمه در اناجیل پیش از یوحنا نیز این گونه نیست بلکه به دیدگاه قرآن کریم نزدیک است .
خلاصه ماشینی:
از این میان در سه آیه کلمه به صورت مفرد برای عیسی (علیه السلام) تخصیص یافته است در آنجا که میفرماید: ﴿ فنادته الملائکة و هو قائم یصلی فی المحراب أن الله یبشرک بیحیی مصدقا بکلمة من الله و سیدا و حصورا و نبیا من الصالحین﴾ (آل عمران/39) ﴿إذ قالت الملائکة یا مریم إن الله یبشرک بکلمة منه اسمه المسیح عیسی ابن مریم وجیها فی الدنیا و الآخرة و من المقربین﴾ (آل عمران/ 45) ﴿یا أهل الکتاب لا تغلوا فی دینکم و لا تقولوا علی الله إلا الحق إنما المسیح عیسی ابن مریم رسول الله و کلمته ألقاها إلی مریم و روح منه فآمنوا بالله و رسله و لا تقولوا ثلاثة انتهوا خیرا لکم إنما الله إله واحد سبحانه أن یکون له ولد له ما فی السماوات و ما فی الأرض و کفی بالله وکیلا﴾ (النساء/ 171) پیش از بررسی این تخصیص، آنچه به نظر ضروری میرسد بررسی معنا و مفهوم کلمه در موارد مختلف کاربرد آن در قرآن کریم است، نکته قابل توجه دیگر اینکه آیا در تمام موارد در یک معنای یکسان به کار رفته است یا در معانی متعدد؟ آیا در موارد دیگری هم شمول عام این واژه تخصیص یافته است یا خیر؟ کلمه بودن حضرت عیسی (علیه السلام) به چه معناست و آیا در کتاب مقدس نیز کلمه بودن حضرت عیسی (علیه السلام) یا همان لوگوس هم معنا با قرآن است یا خیر؟ و در آخر خداوند متعال از نسبت دادن کلمة الله بودن به عیسی (علیه السلام) در پی تحقق چه هدفی است؟ در این مقاله ابتدا با بررسی معانی لغوی واژۀ کلمه و بررسی معانی اصطلاحی آن در قرآن کریم و ارائۀ دسته بندی در این معانی و سپس بررسی تفسیری آیات یاد شده و آیات مرتبط با آن و رجوع به کتاب مقدس میتوان به پرسشهای فوق پاسخ داد.