چکیده:
معنویّت یکی از مهمترین بحثهای امروز در جهان به ویژه غرب است که اصحاب حکمت خالده و سنّتگرایان از جمله سیدحسین نصر نیز تأکید ویژه بر آن دارند. هدف اصلی این پژوهش، تبیین معنویّت از منظر سیدحسین نصر است که با روش تحلیل محتوا در تبیین دادهها صورت گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد ادعاهای نصر مثل وحدت متعالی ادیان، در عین اختلاف ظاهری و اذعان به حقانیت و حجیت همه مسالک معنوی و معنوی نما و رسیدن به معنویّت واحد امکان پذیر نیست و این به نوعی به معنویّت التقاطی میانجامد. در این مقاله کوشش بر آن است که ابتدا برای فهم بهتر معنویّت و عرفان مورد نظر نصر به ریشههای فکری او مثل سنّتگرایی، وحدت متعالی ادیان و حکمت خالده پرداخته شود تا تبیین معنویّت بر اساس منظومة فکری وی روشنتر و بهتر فهم شود. سپس به تحلیل و بررسی دیدگاه نصر دربارة معنویّت خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله کوشش بر آن است که ابتدا برای فهم بهتر معنویت و عرفان مورد نظر نصر به ریشههای فکری او مثل سنتگرایی، وحدت متعالی ادیان و حکمت خالده پرداخته شود تا تبیین معنویت بر اساس منظومة فکری وی روشنتر و بهتر فهم شود.
نصر در عین اینکه به معنویت برخاسته از کتاب سنت معتقد است اما نقد جدی که بر نظر ایشان وارد است این است که معنویت در ادیان مختلف را به یک اندازه معتبر میداند که میتواند همة آنها نجاتبخش آدمیشود.
غیر از معنای لغوی، نصر در معنای اصلی و فنی سنت از آن به عنوان هدیه و موهبتی الهی یاد میکند که رحمت واسعة خداوند احیاء آن را دوباره ممکن ساخت و در این زمینه مینویسد: «سنت در معنای فنیاش به معنای حقایق یا اصولی است دارای منشأای الاهی که از طریق شخصیتهای مختلفی معروف به رسولان، پیامبران، اوتارهها، لوگوس یا دیگر عوامل انتقال، برای ابناء بشر و در واقع، برای یک بخش کامل کیهانی آشکار شده و نقاب از چهرههای آنها برگرفته شده است؛ و این با پیامد و اطلاق و به کارگیری این اصول در حوزههای مختلف، اعم از ساختار اجتماعی و حقوقی، هنر، رمزگرایی و علوم همراه است و البته معرفت متعالی، همراه با وسائطی برای تحصیل آن معرفت را نیز شامل میشود.
(نصر، 1382: 104) از دیدگاه نصر عقل شهودی میتواند حکمت خالده یا خرد جاوید را که در گوهر ادیان و سنتها وجود دارد، به عنوان یک معرفت کسب کند و تنها راه حصول این معرفت به واسطه و عنایت ذات الهی است که از طریق سنت امکانپذیر است.