چکیده:
عرفات سرزمینی مقدس و از نمادهای پیچیدة حج است که در طول تاریخ، انسانهای بیشماری با آن در ارتباط بوده و از معارف بیپایانش بهره بردهاند. این سرزمین مقدس، همواره با فراخواندن انسانها به معارف و شناختهای ناب و توحیدی خود، مایة هدایت و آشنایی آنان با وظایف اصیل و ذاتیشان گردیده است. اما از آنجا که معارف و اندیشههای عرفات، ژرف و فناناپذیر است، بدیهی است که با گذشت زمان و رشد و شکوفایی اندیشة بشر، پیامها و کارکردهای تازهتری مییابد. شناخت خود، دیگران (دوستان، همراهان، دشمنان و شیاطین)، جهان طبیعت و ماورا و مهمتر از همه، شناخت خداوند متعال، از جمله برجستهترین کارکردها و معارف نمادین این سرزمین مقدس به شمار میرود که در کمال و دستیابی حجگزاران به قرب الهی، نقشی اساسی دارد که نیازمند تحلیل و بررسی است. نوشتار حاضر با رویکردی ارتباطی، به معناشناسی سرزمین مقدس عرفات، به عنوان یکی از نمادهای پیچیدة حج پرداخته و کارکردها و جنبههای نمادین آن را به عنوان راهبردی شناختی برجسته کرده است.
خلاصه ماشینی:
این وقوف فضایل نمادین ارزشمندی دارد؛ از جمله اینکه سرزمین عرفات پایگاهی برای معرفت و شناسایی پروردگار، کسب اجازة ورود به منطقه حرم، شناختن وظایف حضور در حریم حق، ابراز عشق و محبت درونی و راز و نیاز با خداوند متعال میباشد.
حجگزار باید خود را بشناسد و وقوف در این سرزمین برای واقف شدن انسان بر نفس خویش است و سکوت عرفات زمینهساز چنین تفکر و شناختی است.
اما باید دانست که در حقیقت معرفت نفس، زمزمة «من عرف نفسه فقد عرف ربه» (جعفر بن محمد8، 1400ق، ص13؛ علامه مجلسی، 1403ق، ج2، ص32) است؛ یعنی حاجی با کسب معرفت و شناخت خود در عرفات، قلب خویش را برای پذیرش معارف الهی مهیا میسازد و با قیام به بندگی و پیوند خوردن به جذبههای الهی، به قرب خداوند نائل میشود؛ به تعبیری دیگر خودشناسی همان خداشناسی، و ارتباط با خود، همان ارتباط با خداست؛ بدین معنا که اگر حاجی به معرفت و شناخت خویش دست یابد، در واقع به معرفت خداوند متعال نائل شده است؛ یعنی معرفت نفس مقدمة معرفت پروردگار نیست؛ بلکه عین آن است.
» باید توجه داشت که گرچه عرفات تجلیگاه بخشش و آمرزش گناهان است، اما شرط بهرهمندی از عفو و بخشش الهی در این سرزمین ، بینش و اعتقاد راسخ به ولایت اهل بیت: است که خود از مهمترین عوامل بازدارندگی از گناه و معصیت و از قویترین اسباب ارتباط با خداوند متعال است.