چکیده:
یکی از مباحث حقوق مسئولیت مدنی فرانسه، «مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری» است. در سیستمهای حقوقی قاعده این است که مسئولیت کیفری شخصی و فردی است و مسئولیت ناشی از عمل دیگری منتفی است. اما بهنظر میرسد پذیرش مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری امکان دارد و حتی در سیستمهایی که مسئولیت «کیفری» ناشی از عمل غیر را بهکار میبرند، در واقع منظور نوعی مسئولیت «مدنی» ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری است نه مسئولیت «کیفری». ازاینرو میتوان مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری را بهعنوان یک ضرورت در سیستم حقوقی ایران طرح کرد. از سویی مادۀ 142 ق.م.ا سبب این شبهه است که آیا تحمیل مسئولیت کیفری به معنای دقیق آن بر عهدۀ دیگری ممکن است یا نه. جای مسئله در ادبیات حقوق تعهدات و حقوق کیفری ایران خالی است که در این مقاله به شیوۀ تطبیقی و با کمک حقوق فرانسه به بررسی این موضوع پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
برخـي نويسندگان معروف حقوق مسئوليت مدني فرانسه ، گاه عباراتي مانند«مجازات خـصوصي »١ يـا «شبه کيفري »٢ را به کار برده اند (١٩٨٨٥,viney) که نشان دهندة تمايل نويسندگان به نزديک سازي اين دو رشته است ؛ به ويژه در مجازات هاي مالي مانند جريمه ، دو رشته حقـوق جـزا و حقـوق تعهدات بسيار به هم نزديک مي شود، زيرا اگر به زعم انديشمندان فرانـسوي در تعريـف تعهـد پذيرفته شود که تعهد، رابطۀ حقوقي ، مالي و شخصي بين دو يا چند شخص است که بر مبناي آن ، يکي از طرفين مي تواند ديگري را وادار به انجام کار يا ترک کار يا انتقال مالي کند، در اين صورت «طبيعـت مـالي تعهـد»٣ مميـزه «تعهـد» از ديگـر روابـط حقـوقي ماننـد نکـاح اسـت (١٩٧٨٨,Mazeaud)، ولي در مجازات هايي مانند جريمه ، مجازات به تعهـدات نزديـک اسـت و به عبارتي شبيه مـي گـردد (١٩٩٥١٢١,Viney).
La place de la responsabilité du fait d’autrui en droit pénal زيرا در حقوق ايران با تغييرات اخير در مقررات کيفري ، شـبهه اي بـه ذهـن مـي رسـد کـه آيـا مي توان مسئوليت کيفري را بر دوش ديگري نهاد يا نه .
Les cas de responsabilité pécuniaire pour le fait d'autrui intermédiaries entre droit civil et droit pénal مدني ١ است (٨٠٨ :١٩٩٨ ,Jourdain &Viney ) که مي تواند اشکال خاصي به خود گيرد که در قسمت هاي بعد مطرح مي شود.
Responsabilité civile du fait pénal d'autrui اصل شخصي بودن حقوق کيفري نيست ، زيرا نتايج مدني نـوعي مـسئوليت مـدني اسـت کـه تخصصا از مفهوم مسئوليت کيفري خارج است .