چکیده:
بررسی تصاویر ادبی قرآن کریم زمینه بهرهمندی هرچه بهتر و بیشتر از آموزه های دینی را فراهم می کند. قرآن کریم با شیوه تصویرگری ، رذایل اخلاقی از جمله شرک، نفاق ، کفر، بخل و اسراف و... را چنان هنرمندانه، معرفی کرده است که مخاطب به خوبی زشتی آنها را درک میکند. بخل و اسراف، دو واژه با بار معنایی منفی و در واقع نشان دهنده افراط و تفریط و خروج از خط میانهروی و اعتدال هستند و بررسی تصاویر ادبی مرتبط به این دو رذیلت، زیبایی آفرینشهای هنری در قرآن را بهتر جلوهگر میسازد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی انجام شده است، به بررسی و تحلیل تصویرهای هنری قرآن در رابطه با بخل و اسراف پرداخته تا به این سوال پاسخ دهد که تصویر پردازی بخل و اسراف در قرآن چگونه است و چه ویژگیهای ممتازی دارد؟ نتایج حاکی از آن است که قرآن کریم غالبا برای تبیین دقیق رذایل از تصاویر حسی بهره برده است که سرشار از حرکت، حیات و پویایی هستند تا بدین طریق معانی را از راه حس و فکر و وجدان و روان به خواننده منتقل کند. قرآن کریم غالبا با عباراتی کوتاه، اما متنوع و دلنشین تصویری منفی و زشت از اسراف کنندگان در ذهن و خیال مخاطبان خود رقم زده است. لذا تصویر کامل اسراف، در درون نظام تصاویر به هم پیوسته است.
خلاصه ماشینی:
مقالۀ حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی انجام شده است، به بررسی و تحلیل تصویرهای هنری قرآن در رابطه با بخل و اسراف پرداخته تا به این سؤال پاسخ دهد که تصویر پردازی بخل و اسراف در قرآن چگونه است و چه ویژگیهای ممتازی دارد؟ نتایج حاکی از آن است که قرآن کریم غالبا برای تبیین دقیق رذایل از تصاویر حسی بهره برده است که سرشار از حرکت، حیات و پویایی هستند تا به این طریق، معانی را از راه حس و فکر و وجدان و روان به خواننده منتقل کند.
این نقش زندۀ قرآن، هرگز قابل مقایسه و سنجش با شعر شاعران و سجع کاهنان و حرفهای خشک بلاغت دانان نیست؛ لذا روش بیانی قرآن، صرفا ذهنی و لفظی نیست؛ بلکه روشی تصویری و تخیلی است و معانی در قالب تصویر، مستقیما حس و وجدان را برمیانگیزنند و در اعماق وجود رخنه میکنند و آنگونه نیست که تنها ذهن و نیروی دریافت آدمی را مخاطب قرار دهند؛ از همین رو «تصویر هنری در قرآن تصویری آمیخته با رنگ و جنبش و موسیقی و آهنگ کلمات و نغمۀ عبارات و سجع جملات است به گونهای که دیده و گوش و حس و خیال و هوش و وجدان را از خود آکنده میسازد».
هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که نخست با استفاده از مباحث زیباشناختی، دیدگاه قرآن کریم به بخل و اسراف تبیین شود، سپس روش قرآنی در معرفی رذایلی چون بخل و اسراف شناسایی گردد تا گامی برای بهره مندی بیشتر از معارف قرآن برداشته شود؛ لذا به این سؤال پاسخ داده میشود که تصویر پردازی قرآن از بخل و اسراف چگونه است و چه ویژگیهای ممتازی دارد؟ در بازگردان آیات به زبان فارسی، از ترجمۀ محمد مهدی فولادوند، استفاده شده است.