چکیده:
مطالعه در حوزه ادبیّات حماسی، در بن مایهها و درون مایههای ملّت و تاریخ آنها در زمینههای گوناگون، از اهمّیّت ویژهای برخوردار است. به طوری که پرده از اندیشه، باور و فرهنگ حاکم بر دوران برمیدارد. ابوالقاسم عارف قزوینی، از جمله شاعران ادبیّات معاصر ایران است که مضامین حماسی در سرودههای سیاسی- اجتماعی وی به وضوح مشاهده میشود. او یکی از شاعران ردیف اوّل شعر مشروطیّت است که در زمینه شعر و ترانههای ملّی و حماسی به عنوان شاعر ممتاز دوران خود، شناخته میشود. در این پژوهش میکوشیم که با روش توصیفی- تحلیلی جلوههای حماسه را در اشعار عارف قزوینی بررسی کنیم و به این سوال پاسخ دهیم که ویژگی شعری این شاعر در حوزه پایداری و حماسه چیست؟ عارف قزوینی، مطرحترین شاعر تصنیف ساز دورة مشروطه، که به عنوان شاعر و سراینده شعر حماسی و ادبیّات پایداری شناخته شده است و با زبانی ساده و گاهی صریح در اشعار خود، به بسیاری از مولّفههای ادبیّات حماسی اشاره کرده است، و مهمّترین آنها دفاع از وطن، استعمار ستیزی، دعوت به اتّحاد و پرهیز از تفرقه، شکایت از ستم حکمرانان، دعوت به بیداری امّت اسلامی و دیگر موضوعهای سیاسی- اجتماعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش میکوشیم که با روش توصیفی- تحلیلی جلوههای حماسه را در اشعار عارف قزوینی بررسی کنیم و به این سؤال پاسخ دهیم که ویژگی شعری این شاعر در حوزۀ پایداری و حماسه چیست؟ عارف قزوینی، مطرحترین شاعر تصنیف ساز دورة مشروطه، که به عنوان شاعر و سرایندۀ شعر حماسی و ادبیّات پایداری شناخته شده است و با زبانی ساده و گاهی صریح در اشعار خود، به بسیاری از مؤلّفههای ادبیّات حماسی اشاره کرده است، و مهمّترین آنها دفاع از وطن، استعمار ستیزی، دعوت به اتّحاد و پرهیز از تفرقه، شکایت از ستم حکمرانان، دعوت به بیداری امّت اسلامی و دیگر موضوعهای سیاسی- اجتماعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
» (آموزگار، 1363: 9) عارف قزوینی، از شاعرانی است که با توجّه به حسّاس بودن دورة مشروطه، اساطیر و شخصیّتهای اسطورهای در شعرش جایگاهی استوار دارند و محملی برای تصویرسازی و بیان دغدغههای ذهنی و آرمانی سازگار با روحیۀ حاکم بر دورۀ اوست و در واقع او هویّت ایران و ایرانیان را معطوف به آنها و شناختشان میداند.
1-3: اسفندیار: عارف، ابیات ذیل را از زبان کسانی سروده ،که همواره به گذشتۀ درخشان ایران می نازند و همچنین ذکر نام اسفندیار هم با توجه به داستان رستم و اسفندیار، دست مایۀ تلمیحی ،در سرودن بیتی از تصنیفی عاشقانه شده است: به این محیط که امروز بیکس و یار است؛ ؛ کمان کشیده چون اسفندیار، یاری بود (همان: 118) عارف، در این بیت تلمیح به داستان رستم و اسفندیار میکند.