چکیده:
به موجب ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 حل اختلافات دستاندرکاران بورس و سایر اشخاص ناشی از فعالیت حرفهای آنها، در صلاحیت انحصاری هیأت داوری بازار اوراق بهادار قرار گرفته است. در خصوص این نوع داوری مسائل مهمی قابل طرح است که مهمترین آنها حدود صلاحیتهای مختلف و ماهیت حقوقی عملکرد این هیأت است. صلاحیت این هیأت نسبت به سابق گستردهتر شده و امکان تداخل در صلاحیت هیأت داوری با صلاحیت هیأت مدیره سازمان یا دادگاههای دادگستری وجود دارد. در مواردی صدور حکم به جبران خسارت علیه مشاوران حقوقی ناشران اوراق بهادار نیز امکانپذیر است. ماهیت حقوقی هیأت داوری بورس نیز به دلیل فقدان شرایط عمومی داوری از جمله اختیاری بودن داوری و انتخابی بودن داوران، با داوری اصطلاحی متفاوت و دارای تشابه اسمی است. علاوه بر آن این هیأت به لحاظ فقدان شرایط، مرجع قضایی نیز محسوب نمیگردد و به نظر میرسد که با مراجع اختصاصی غیردادگستری شباهت داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
قسمت اول: تحلیل ماهیت هیأت داوری بورس الف ) به عنوان داوری مصطلح ١- توافق ، مبنای صلاحیت داوری : بر اساس دیدگاه صاحبنظران «داوری فنی است کـه هـدف آن حل و فصل یک مسأله مربوط به روابط بین دو یا چند شخص است بـه وسـیله یـک یـا چنـد شخص دیگر به نام داور یا داوران که اختیارات خود را از یک قرارداد خصوصی مـی گیرنـد و بـر 1 اساس آن رأی میدهند بی آنکه دولت چنـین وظیفـه ای را بـه آنـان محـول کـرده باشـد.
Ellickson, Order Without Law: How Neighbors Settle Disputes, Cambridge, Mass: Harvard University Press, 1991; Colin Rule, Online Dispute Resolution For Business: B2B, ECommerce, Consumer, Employment, Insurance, and other Commercial Conflicts, John Wiley & Sons Inc.
قسمت دوم : صلاحیتهای مختلف هیأت داوری ١- صلاحیت اصلی مطابق ماده ٣٦ قانون بازار اوراق بهادار مـاده ٣٦ قـانون بـازار اوراق بهـادار مـصوب اول آذرمـاه ١٣٨٤ مقـرر مـی دارد: «اختلافـات بـین کارگزاران ، بازارگردانان ، کارگزار معامله گران ، مشاوران سرمایه گـذاری، ناشـران ، سـرمایه گـذاران و سایر اشخاص ذیربط ناشی از فعالیت حرفه ای آنهـا در صـورت عـدم سـازش در کانونهـا توسـط هیأت داوری رسیدگی میشود.
به نظر میرسد اگر قرار باشد که قید «ناشی از فعالیت حرفه ای » را به همه افراد ذکر شـده در مـاده ٣٦ ارجاع دهیم ، این قید «سایر اشخاص ذیربط » را نیز در بر گرفته و فقط حل و فصل اختلافـات ناشی از فعالیت اشخاصی که به طور حرفه ای در بورس معامله میکنند در صلاحیت هیأت داوری بازار اوراق بهادار است نه هر شخص غیر حرفه ای که ممکن است فقط برای یـک بـار بـه انجـام معامله در بازار اوراق بهادار بپردازد.