چکیده:
مویه "مور" از نواهای کهن مناطق لکزبان استانهای لرستان، همدان، ایلام و کرمانشاه است. این نوای دلتنگی، که با آوازی حزین و غمناک، و بدون ضربآهنگ، فقط درقالب یک بیت بهمناسبت مرگ عزیز ازدسترفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد. هدف مقاله حاضر، که بهشیوه توصیفیـتحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای انجام شده است، کشف رابطه میان تکبیتیهای مور و جایگاه اجتماعیـاقتصادی مردان لکزبان است. دراینباره، اشاره شده است که در نوای مور معمولا شجاعت و دلاوری، مردمداری و مهماننوازی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، قدرت بدنی و زور بازو و... مردان توصیف میشود. این توصیفها، که مبین جایگاه حماسه، سوگ، اندوه و وصف در ابیات شعر لکی است، گاه درقالب تکبیتی بهوصف دلاورمردان و جنگاوران، خوانین و کدخدایان طوائف، یا کشاورزان و گلهداران میپردازند و ویژگیهای مشهود ممدوح را بیان میکنند.
خلاصه ماشینی:
موقعیت اجتماعی- اقتصادی مردان در «مویۀ » لکی حسین خان ی اکرم دولتی سیاب چکیده مویه "مور" از نواهای کهن مناطق لک زبان استان های لرستان ، همدان ، ایلام و کرمانشاه است .
دبیرمقدم نیز در فصل دهم کتاب رده شناسی زبان های ایرانی ، زبان لکی را ازجمله زبان های رایج ایرانی ذکر کرده است که در شمال غربی ایران و در مناطقی از لرستان ، کرمانشاه ، همدان و ایلام رواج دارد (دبیرمقدم ، ١٣٩٢: ٢١٤).
وصف کدخدایان و بزرگان ایل و طایفه ساکنان این خطه ، به علت کوهستانی بودن منطقه ، کمی وسعت دشت ها و زندگی عشایری به دسته های کوچکی چون ایل و طایفه تقسیم شده اند.
ازجمله این دلاورمردان ، سرداران بزرگی همچون کریم خان زند، یارخان زردلانی ـسردار مشروطه خواه ـ قدم - خیر لرستانی و سران ایل بیرانوند را می توان ذکر کرد (رحیمی عثمانوندی ، ١٣٧٩: ١٥١) که در برخی از این کلیمه ها به القاب آنها اشاراتی شده است .
وصف جنگ جویان مفقودالاثر بسیاری از جنگ جویان این خطه ، که با حکومت های وقت مخالف بودند، یا به دست مأموران حکومتی یا به دلایل دیگری در کوهستان ها کشته می شدند و کسی از مرگ آنها آگاه نمی شد.
نتیجه این تحقیق نشان می دهد، مور یکی از نواهایی است که هنگام سوگواری و ازدست دادن عزیزان خوانده می شود و به فراخور جایگاه اجتماعی افراد به توصیف دردها و رنج هایی که مردم در دوره های مختلف کشیده اند می پردازد.