چکیده:
از جمله پرسشهای درونمتنی در حوزة مباحث زبانشناسی قرآن، سوال از نحوة سخنگفتن قرآن در مواردی است که مردان و زنان را مخاطب قرار میدهد و یا دربارة مردان و زنان به طور خاص سخن میگوید و در این موارد، به زعم برخی اندیشمندان و مستشرقان، قرآن متاثر از فرهنگ زمانه، گفتمانی مردانه را اتخاذ نمودهاست و جانبدارانه سخن میراند. این مقاله به بررسی و تبیین این شبهه میپردازد و دلایلی را در پاسخ به این شبهه مطرح مینماید. نتیجة این تحقیق آن است که گفتمان مردانة قرآن متاثر از فرهنگ زمانه نبودهاست، بلکه ایرادکنندگان شبهه، مباحث زبانشناختی قرآن را با مباحث کلامی یا اخلاقی خلط نمودهاند و با نگاهی یکسویه به آیات و چشمپوشی از آیات همموضوع و هممعنا و نیز رعایت نکردن قاعدة سیاق در فهم، موجب تقطیع آیات و اشتباه در فهم شدهاند. همچنین، بیتوجهی اینان به مباحث برونمتنی مثل وجود تفاوتهای تکوینی بین زن و مرد، نقشهای اختصاصی هر یک و نیز اصل تشابهمحوری به جای تناسبمحوری موجب فهم نادرست از این دسته آیات شدهاست. اطلاعات این پژوهش به صورت کتابخانهای گردآوری شدهاست و پردازش دادهها با روش تحلیل انتقادی میباشد.
خلاصه ماشینی:
بررسی و پاسخ شبهۀ «قرآن و فرهنگ مردگرایی» از سوی مستشرقان سید احمد هاشمی علی آبادی استادیار معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١١/٠٣؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٣/٠٧) چکیده از جمله پرسش های درون متنی در حوزة مباحث زبان شناسـی قـرآن ، سـؤال از نحـوة سـخن گفـتن قرآن در مواردی است که مردان و زنان را مخاطب قرار می دهـد و یـا دربـارة مـردان و زنـان بـه طـور خاص سخن می گوید و در این موارد، به زعم برخی اندیشمندان و مستشرقان ، قـرآن متـأثر از فرهنـگ زمانه ، گفتمانی مردانه را اتخاذ نموده است و جانب دارانه سخن می راند.
حال سؤال این است که اگر قرآن ، چنان کـه طرفـدارانش مـی گوینـد، بـرخلاف نگاه های فرودستانه ، به برابری ارزشی زن و مرد معتقد است و نگاهی کاملا انسـانی بـه زن و مرد می کند، چرا تحت تأثیر فرهنگ زمانۀ نزول ، مردان را بـر زنـان تـرجیح داده اسـت و گفتمانی مردانه را انتخاب نموده ، به طوری که حتی فعل ها، صفات ، موصول هـا، ضـمایر و اشارات در بیشتر آیات به صورت مذکر آمده است ؟ حتی ضمایر و افعـال بـه کـار رفتـه در باب خداوند نیز به صورت مذکر انتخاب شده است !
یا به این دلیل که حضور اجتماعی مردان (دست کم تا زمان نزول قرآن ) بیش از زنان بوده است و همین امر موجب شده تا روی سخن قرآن با مردان باشد (زن و خانواده در افق وحی، ١٣٩١: ٨٤) و یا تابع یک قاعده به نام تغلیـب در علـم معـانی اسـت کـه در ادبیـات عربی مطـرح مـیباشـد (ر.