چکیده:
تقسیمات کشوری در ایران یعنی تقسیم کشور به ایالات و ولایات و استانها و شهرستانها و…
می باشد.
این تقسیمات از دیرباز در جامعه ایران وجود داشته است. با وجود تمام جا به جاییهایی که در
گستره تاریخ در حدود کشور صورت میگرفت باز هم پیکره اصلی آن حفظ میشد که این پیکره
شامل خراسان و سیستان و آذربایجان وکردستان و… میشد.
هر زمان که حاکمی برمنطقه ای تسلط پیدا میکرد، به کمک افرادی که در گوشه و کنار کشور
تحت حکومتش بودند بخشهایی را که تحت فرمانروایی داشت، تقطیع میکرد.
در دوره قاجار بخصوص در دوره فتحعلیشاه وسعت ایالات ، به دلیل امتیازاتی که شاه به حکام
میداد، بنا برنظر شاه تغییر میکرد که هر کدام از این ایالات به بخشهای متعدد تقسیم میشد،
که شامل منطقه،ناحیه، شهر و دهکده بود.
در حقیقت ما در این دوران با حکومت ملوک الطوایفی روبرو هستیم زیرا شاه امتیاز ایالات را به
یکی از بزرگان می داد و او در منطقه خود، با قدرت تمام حکومت میکرد.
هدف این پژوهش تقسیمات ایالتی دوره فتحعلیشاه در مقایسه با منابع مختلف و در مقایسه با
تقسیمات ایالتی دوره محمدشاه می باشد.
این پژوهش باروش کتابخانه ای گردآوری شده است. تقسیمات کشوری در ایران یعنی تقسیم کشور به ایالات و ولایات واستانها وشهرستانها و... می باشد. این تقسیمات از دیر باز در جامعه ایران وجود داشته است. با وجود تمام جا به جاییهایی که در گستره تاریخ در حدود کشور صورت میگرفت باز هم پیکره اصلی آن حفظ میشد که این پیکره شامل خراسان و سیستان و آذربایجان وکردستان و... میشد. هر زمان که حاکمی برمنطقه ای تسلط پیدا میکرد، به کمک افرادی که در گوشه و کنار کشور تحت حکومتش بودند بخشهایی را که تحت فرمانروایی داشت، تقطیع میکرد.در دوره قاجار بخصوص در دوره فتحعلیشاه وسعت ایالات ، به دلیل امتیازاتی که شاه به حکام میداد، بنا برنظر شاه تغییر میکرد که هر کدام از این ایالات به بخشهای متعدد تقسیم میشد، که شامل منطقه، ناحیه، شهر ودهکده بود. در حقیقت ما در این دوران با حکومت ملوک الطوایفی روبرو هستیم زیرا شاه امتیاز ایالات را به یکی از بزرگان می داد و او در منطقه خود، با قدرت تمام حکومت میکرد. هدف این پژوهش تقسیمات ایالتی دوره فتحعلیشاه در مقایسه با منابع مختلف ودرمقایسه با تقسیمات ایالتی دوره محمد شاه می باشد. این پژوهش باروش کتابخانه ای گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
تقسیمات ایالتی در دوره فتحعلی شاه قاجار دورویل می نویسد: ایران کشور پهناوری است که حدود آن دردورۀ فتحعلیشاه ازشمال به گرجستان، بحرخزر، ترکمنستان وازجنوب به خلیج فارس ودریای هند، از شرق به تنب کوچک وهندوستان و ازمغرب به ارمنستان، ترکیه وکوههای زاگرس که آن را ازکردستان جدا می کند، محدود است .
نام ده ایالت که بنا برهوس شاه با امتیازی که برای حاکم آن قائل است وسعتش تغییر میکند، به قرارزیراست: جدول شماره3 : تقسیمات کشوری دردوره فتحعلیشاه (به تصویر صفحه مراجعه شود.
اعتماد السلطنه درسالنامه دولت علیه ایران تقسیمات دوایالت مهم را چنین بیان می کند: جدول شماره4 : ولایات حاکم نشین قلمرو آذربایجان (به تصویر صفحه مراجعه شود.
فهرست ذیل در باب ولایات ایران و حوزههای اداری آن در زمان مسافرتم به سال 1889وجود داشته شاید شامل عدۀ بیشتری از مناصب و مقامات مستقل نسبت به هردورۀ دیگر از تاریخ باشد و باید خاطر نشان ساخت که هیچگونه اصل جغرافیایی و نژادی یا سیاسی ظاهرا در تعیین میزان و حدود وسعت این تقسیمات مختلف که مساحت بعضی از آنها از تمام انگلستان بیشتر است و بعضی دیگر به شهروارفتهای با حوالی آن محدود میشود، دخالتی ندارد»(1380: 569-570).
In the Qajar period, especially during the period of Fath Ali Shah, the size of the states, due to the privileges that the king granted to the rulers, changed according to opinion the Shah, each of these states was divided into several sections that included the region, district, town and village.