چکیده:
در تفاسیر قرآن رویکردهای مختلفی دربارهی میزان و نحوهی بهره گیری از حدیث مشاهده میشود. در تفسیرهای عرفانی این امر از جنبه های مختلفی مانند میزان تاثیر گرایش مفسر در گزینش و فهم روایات تفسیری، اهمیت بیشتری دارد. به همین جهت، تعیین جایگاه و کارکرد حدیث در این تفاسیر می تواند به عنوان سنجهای برای تعیین میزان اعتبار آنها درنظر گرفته شود.
در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی گردآوری شده، جایگاه و کارکرد حدیث در تفسیر بیان-السعاده که اولین تفسیر عرفانی کامل و موجود شیعی بهشمار میرود، بررسی شده است. باتوجه به اینکه گنابادی حدیث را به عنوان منبعی مهم برای آشنایی با تنزیل و تاویل آیات و وجوه مختلف معنایی و مصداقی معرفی کرده و نیز بیش از 2200 روایت در تفسیر خود استفاده نموده، جایگاه ویژهی آن مشخص میگردد. مهمترین کاکردهای حدیث در این تفسیر نیز براساس میزان فراوانی، شامل تبیین مفهوم، بیان مصداق و موید دیدگاه مفسر می شوند.
خلاصه ماشینی:
(گنابادي، ١٤٠٨، ج ١، ص ١٧) در واقع بايد گفت که اعتقاد به تعدد وجوه قرآن يکي از پيش فرض هاي مهم گنابادي است که در ضمن تفسير آيات نيز بسيار از آن بهره برده و بر همين اساس در موارد بسياري احتمالات مختلفي که در تفسير يک آيه بيان شده را در نظر گرفته و ميپذيرد.
(براي نمونه رک: گنابادي، ١٤٠٨،ج ١،صص ١٣٢ و ١٣٣ و ٣٢٦، ج ٢، صص ٤٣٨ و ٤٣٩، ج ٣، ص ١٢) در اين ميان آنچه که اهتمام گنابادي به حديث را در اين زمينه نشان ميدهد اولا اين است که وي اين پيش فرض و مبناي تفسيري را از روايات معصومين استخراج کرده و ثانيا در مقام تفسير آيات ، معاني يا مصاديق متعدد را غالبا با استناد به احاديث ذيل آيه نقل ميکند.
در تفسير بيان السعاده نيز اين کارکرد بيش ترين ميزان فراواني را داشته و مفسر به شکل هاي گوناگوني از روايات براي فهم آيه استمداد جسته است .
position and function in Bayān al-Sa'ādah Commentary 14 Zahra Mohebpour Haghighi Sayyed mahdi lotfi15 Amir Ahmadnezhad16 Received:18/02/2019 Accepted: Abstract There are different approaches in Quran interpretations about the level and the mechanism of utilization of Hadith.
The position and function of hadith in Bayān al-Sa'ādah Commentary which is the first complete and existed mystical interpretations of Shia has been studied in this paper based on descriptive-analytical method.
Gunābādi wa Tafsīr Bayān al-Sa’ādah, Tehran: Khane Ketab, 1408 AH.