چکیده:
گروه ویشاگراد کهمتشکل از چهار کشور اسلواکی، جمهوری چک، لهستان و مجارستان است، در ابتدا یک گروه سیاسی با اهداف و جهتگیری امنیتی بود. این گروه در 15 فوریه سال 1991 تاسیس شد. این گروه در بستر اروپای شرقی شکل گرفت که مختصات جغرافیایی و سیاسی خاص خود را دارد. ارکان گروه ویشاگراد عبارتند از: ریاست گروه، صندوق بینالمللی ویشاگراد، شورای سفیران، کنفرانس وزرای امور خارجه، کارگروههای تخصصی از جمله کارگروه انرژی و دو رکن دیگر که هنوز به طور کامل تاسیس نشدهاند، یعنی گروه رزمی مشترک و نهاد حفظ اختراع ویشاگراد. این گروه در پیگیری مهمترین هدف خود، یعنی امنیت، روندی را از سال 1991 تا نگارش این مقاله، یعنی سال 2017 پیموده است که به نظر میرسد میتوان آن را به دو مقطع تاریخی تقسیم کرد: از 1991 تا 2004 و از 2004 به بعد. در مقطع اول، این گروه به دنبال تامین امنیت نظامی و اقتصادی خود (که در این مقاله به نام امنیت سخت از آن یاد میشود) از طریق عضویت در ناتو و اتحادیهی اروپاست و این دو هدف، بر دیگر اهداف و اقدامات امنیتی این گروهسایه افکنده است. اما پس از 2004، یعنی زمانی که هر چهار عضو گروه ویشاگراد، به عضویت ناتو و اتحادیهی اروپا درمیآیند، دیگر ویشاگراد به سمت مسایل امنیتی همچون محیط زیست، تشکیل نهادهای حمایتی از حقوق معنوی، مبارزه با تروریسم، تشکیل ارتش مشترک، هماهنگی سیاستها در زمینه مهاجران و بحث انرژی حرکت میکند. در روند حرکت گروه ویشاگراد، شاهد سیری از امنیت از همکاری به سمت هماهنگی هستیم.
خلاصه ماشینی:
اما پس از ٢٠٠٤، يعني زماني که هر چهار عضو گروه ويشاگراد، بـه عضـويت نـاتو و اتحاديه ي اروپا درمي آيند، ديگر ويشاگراد به سمت مسايل امنيتـي همچـون محـيط زيسـت ، تشکيل نهادهاي حمايتي از حقوق معنـوي ، مبـارزه بـا تروريسـم ، تشـکيل ارتـش مشـترک، هماهنگي سياست ها در زمينه مهاجران و بحث انـرژي حرکـت مـي کنـد.
* دانشيار دانشکده روابط بين الملل وزارت امور خارجه ** کارشناس ارشد ديپلماسي و سازمان هاي بين المللي از دانشکده روابط بين الملل وزارت امور خارجه فصلنامه مطالعات بين المللي (ISJ) ، سال چهاردهم ، شماره ٣، زمستان ١٣٩٦، ص ص ١٦٥- ١٣٧ تحول رويکرد گروه ويشاگراد به امنيت از ١٩٩١ تا ٢٠١٧ دکتر محمدرضا دهشيري * ** ميلاد رباني ديباچه گروه ويشاگراد، گروهي امنيتي و سياسي در اروپاي شرقي و متشـکل از چهـار کشـور جمهوري اسلواکي ، جمهوري چک ، جمهوري لهستان و جمهوري مجارسـتان اسـت .
تا اين زمان امنيت نظـامي و قدرت سخت ، با اولويت همکاري هاي نظامي و سياسي و عضويت در سازمان هاي بين المللي امنيتي و سياسي مثل ناتو و اتحاديه ي اروپا، در اولويت سياست خارجي کشـورهاي گـروه ويشاگراد قرار داشت .
اعلاميه هاي رسمي چنين تهديـداتي را در قالب تروريسم ، افراط گرايي ، جرايم مجازي يا قاچاق بيان مي کننـد؛ امـا موضـوعي کـه بيشترين توجه را به خود معطوف کرده است ، مبحث امنيت انرژي است ؛ وضعيتي که ناشـي از بحران گازي سال ٢٠٠٩ بود و در آن اسلواکي مجبور به اعـلام وضـعيت اضـطراري بـه علت نبود منابع گازي کافي شد، و اين موضوع در اعلاميه ي ٢٠١١ براتيسلاوا منعکس شـد و هم توسط چک و لهستان - در زمان رياستشان بر گروه - به عنوان اولويت منافع مشـترک شناخته شد (١٩ :٢٠١٣ ,Brazova et al).