چکیده:
ظهور و حضور ارتشهای خصوصی در عرصه مخاصمات مسلحانه باعث گردید که دولتها دیگر تنها بازیگران نظام بینالملل پس از جنگ سرد نباشند. امروزه مخاصمات مسلحانه چه بینالمللی و چه غیربینالمللی بیشتر جولانگاه ارتشهای خصوصی است تا ارتشها و سربازان دولتی. گسترش فعالیتهای این ارتشها و توسعه خدمات ارائه شده توسط آنان اعم از مشارکت مستقیم و غیرمستقیم سبب نگرانی جامعه بینالمللی از تبعات چنین حضور و فعالیتی شده است. چالشهای حقوقی مهمی در زمینه ماهیت و وضعیت حقوقی و به ویژه مسئولیت ارتشهای خصوصی وجود دارد؛ چراکه مطابق قواعد حقوق بشردوستانه هر فردی که به هر علتی در مخاصمات مسلحانه شرکت کند، در صورت عدم رعایت قواعد و اصول حاکم بر مخاصمات دارای مسئولیت خواهد بود. احراز زمینههای ایجاد مسئولیت بینالمللی اعم از مسئولیت دولت و مسئولیت کیفری اعضای ارتشهای خصوصی مطابق اسناد بینالمللی برای ایجاد چارچوب حقوقی منسجم برای این امر ضروری است . دولتهایی که بنحوی با ارتشهای خصوصی مرتبط میباشند در قبال اقدامات این ارتشها، براساس تعهدات ناشی از قواعد حقوق بینالملل و حقوق بینالملل بشردوستانه، در صورت نقض این تعهدات دولت مسئولیت خواهد داشت. درکنار این بُعد از مسئولیت، نقض قواعد حقوق بشردوستانه مطابق مفاد کنوانسیونهای چهارگانه ژنو میتواند مسئولیت کیفری نیز برای اعضای ارتشهای خصوصی به دنبال داشته باشد. حال با توجه به پذیرش حضور این ارتشها در مخاصمات مسلحانه این سوالات مطرح میشود که ماهیت حقوقی ارتشهای خصوصی چیست؟ ارتشهای خصوصی در قبال اقدامات و فعالیتهای خود چه مسئولیتهایی برعهده دارند؟ ضمانت اجرای نقض قواعد حقوق بینالملل بشردوستانه توسط ارتشهای خصوصی چیست؟
خلاصه ماشینی:
از جمله : جايگـاه و ماهيت حقوقي ارتش هاي خصوصي، تعهدات دولت هـا، مسـئوليت بـين المللـي، مسـئوليت کيفري فردي که اثبات اين مسئوليت براساس قواعد موجود همچون مفاد پيش نـويس طـرح کميسيون حقوق بين الملل در زمينه مسئوليت بين المللي دولت ها، قواعد حقـوق بشردوسـتانه (از جمله کنوانسيون هاي لاهه و چهارگانه ژنو )، اسناد حقوق بشري و سند مونترو در زمينـه تعهدات حقوقي بين المللي و رويه هاي مناسب دولت هاي مـرتبط بـا عمليـات شـرکت هـاي نظــامي - امنيتــي خصوصــي در طــول مخاصــمه مســلحانه ٧و١ مجموعــه قــوانين رفتــاري شرکت هاي خصوصي امنيتي،٨ا١مري است که نياز به بررسي دقيق دارد.
38Doswald-Beck, L, 2007, Private Military Companies Under İnternational Humanitarian 39 ٢-٤ ارتش هاي خصوصي به عنوان مزدوران مطابق مقررات کنوانسيون ١٩٨٩ ملل متحد با عنوان منع استخدام ، بـه کـارگيري و تـامين مالي و آموزش مزدوران و ماده ٤٧ پروتکل اول الحاقي: «مزدور کسـي اسـت کـه بـه قصـد کسب منافع شخصي و بدون آن که تبعه يا عضو نيروهاي مسلح طـرف مخاصـمه باشـد، بـه شرکت مستقيم در مخاصمه برانگيخته ميشود.
صرف نظر از موقعيت حقـوقي ارتـش هـاي خصوصـي (رزمنـدگان ، غيرنظاميـان همـراه نيروهاي مسلح ، غيرنظاميان ) به مانند تمام بازيگران يک کشوري که درگير مخاصمه مسـلحانه است ، اعضاي ارتش هاي خصوصي توسط قواعد حقوق بين الملل بشردوستانه ملزم و متعهـد هستند و در نتيجه اين تعهدات بـراي ارتکـاب هرگونـه جرمـي در طـول جنـگ مسـئوليت کيفري خواهند داشت .