چکیده:
از آنجاییکه مسأله اشتغال نیروی انسانی در برنامههای توسعه اقتصاد ایران از دغدغههای اصلی سیاستگذاران اقتصادی است، بنابراین تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن، مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه بخشها و ترکیب آن در در مناطق مختلف کشور میباشد. استان لرستان، با وجود منابع غنی طبیعی، تنوع آب و هوایی، آب فراوان، دشتهای وسیع، معادن متنوع، نیرویکار جوان و فراوان و سرشار از قابلیتهای گردشگری در بین استانهای کشور و در اقتصاد ملی موقعیت ضعیفی داشته و طی سالهای گذشته، نتوانسته است به تناسب توانمندیها و فرصتهای خود از اقتصاد ملی سهم مناسبی کسب کند. هدف از این مطالعه، تحلیل وضعیت اشتغال در بخشهای عمده اقتصادی استان لرستان طی سالهای1390-1380 است. برای این منظور از دادههای مربوط به نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سالهای 1380 و1390 استفاده شد تا با بکارگیری دو مدل اقتصاد پایه و تغییر- سهم، به بررسی علل رشد متناسب یا نامتناسب شاغلان استان لرستان نسبت به کل کشور (اقتصاد مرجع) و همچنین تشخیص بخشهای دارای مزیت نسبی و قدرت رقابتی استان بپردازیم. نتایج حاصل از پژوهش، نشاندهنده نامتناسب بودن وضعیت رشد شاغلان استان لرستان نسبت به شاغلان کشور در دوره مورد بررسی است، بهطوری که مدل تحلیل تغییر- سهم، علت این عدم تناسب را تغییرات رقابتی و ساختاری منفی بیان میکند. همچنین نتایج حاصل از بکارگیری ضریب نسبت مکانی، بیانگر پایهای بودن بخش کشاورزی با ضریب81/1 و غیرپایهای بودن بخشهای صنعت و خدمات با ضرایب 79/0 و 85/0، طی دوره مورد بررسی است و به عنوان یک توصیه سیاستی میتوان نتیجه گرفت که حرکت بخش کشاورزی استان در جهت مزیت نسبی کشور و حرکت بخشهای صنعت و خدمات برخلاف جهت مزیت نسبی کشور طی دوره بررسی بوده است.
Since the issue ofhuman resource employment plays an important role in regional planning and economic growth of the countries, therefore it is necessary to find out the mainstream of factors affecting on employment growth within different economic sectors of the country. Lorestan province, despite abundant natural resources, climate variability, water, vast plains, various minerals, abundant and rich human resource and suitable potential of tourism attraction posses a poor status in the country in national level and over the years, has failed to earn a good share of the national economy. The main objective of present study is to investigate the proportionate and disproportionate growth rate of employment in Lorestan province of Iran during the period of 2001-2011, compared to the rest of the county (Reference Sector) at national level, using Shift-Share and Location Quotient models. By measuring Location Quotient (LQ) coefficients, the results show that from the view point of employment rate and its share in different economic sectors, the agricultural sector still remains to be a basic and fundamental sector (LQ=1.81) compared to other sectors of industry (LQ=0.79) and services (LQ=0.85) of Lorestan province, during the period of study. Generally as a policy making result, it is concluded that the path way designed to achieve relative advantages in agricultural sector of Lorestan, proved to be just in the way of relative advantages policy designed for the country. While it could not happen for Lorestan to keep pace with national policy designed for other two sectors of the economy, i.e. industrial and services.
خلاصه ماشینی:
براي اين منظور از داده هاي مربوط به نتايج طرح آمارگيري نيروي کار سال هاي ١٣٨٠ و١٣٩٠ استفاده شد تا با بکارگيري دو مدل اقتصاد پايـه و تغييـر- سـهم ، بـه بررسي علل رشد متناسب يا نامتناسب شاغلان استان لرستان نسبت به کل کشور (اقتصاد مرجـع ) و همچنين تشخيص بخش هاي داراي مزيت نسبي و قدرت رقابتي استان بپردازيم .
واژه هاي کليدي: اشتغال ، مزيت نسبي، تغيير- سهم ، ضريب نسبت مکاني، استان لرستان مقدمه و بيان مسأله رشد متوازن و توسعه منطقه اي از مهمتـرين اهـداف برنامـه هـاي توسـعه اقتصـادي اجتمـاعي کشور محسوب ميگردد که همواره نظر برنامه ريزان و سياست گذاران نظام را به خود معطـوف نمـوده و بـه همـين دليـل ، شـناخت اسـتراتژيهـاي مناسـب رشـد و توسـعه را جهـت شـناخت توانمنديهاي اقتصادي اجتماعي يک منطقه در زمينه اشـتغال عوامـل توليـد، بـا اهميـت سـاخته است .
همچنين اکبري، اسماعيل پور و سرخوش سرا (١٣٩١)، پس از بررسي و تحليل وضعيت اشتغال بخش هاي عمده اقتصادي شهرستان هـاي اسـتان کرمانشـاه بـه ايـن مهـم اشاره ميکنند که رشد شاغلان شهرستان هاي استان کرمانشاه نسبت به شاغلان کل اسـتان طـي دوره ٨٥-١٣٧٥، به طور نامتناسب تغيير يافته و تحليل تغيير_ سهم ، علت عـدم تناسـب مشـاهده شده را تغييرات رقابتي و ساختاري منفي شهرستان ها بيان ميکند.