چکیده:
یکی از گونههای ادب شفاهی، ترانه است. ترانه ها در فرهنگ و ادبیّات بختیاری کاربرد فراوانی دارند. زنان به عنوان بخشی از جامعۀ انسانی، در شکل گیری آداب و رسوم و فرهنگ هر قوم و ملت، نقش بسزایی دارند. نقش زنان در نوع ادبی ترانه، بسیار برجسته و دارای اهمیّت است. در این پژوهش، به بررسی نقش و جایگاه زن در ادبیّات شفاهی به ویژه ترانههای بختیاری پرداخته شده است. در این خصوص، ترانهها به هفت دسته تقسیم شدند. پس از آن، به بررسی نقش زنان و تجزیه و تحلیل ترانهها بر مدار تعیین جایگاه و نقش زن در آنها پرداخته شده است. در این پژوهش، درمی یابیم که زن بختیاری در بسیاری از موارد، خود سازنده، گوینده و سرایندۀ ترانههاست و در بیشتر مراحل زندگی و کارهای روزمرۀ خود از آنها بهره می برد. نمونههای اندکی از ترانهها هم که ساخته و پرداختۀ زنان نیست، در وصف آنان است.
The song is one of the varieties of oral history. The songs in the Bakhtiari culture and literature are widely used. As a part of human society, women play an important role in shaping the customs and culture of every nation and nation. The role of women in the lyric poetry is very significant and important. In this research, we investigate the role and position of woman in oral literature especially Bakhtiyar's songs. In this regard, the songs were divided into eight categories. Subsequently, the role of women and the analysis of songs on the determination of women's role and role in women has been studied. In this research, we find that the Bakhtiari woman, in many cases, is a self-constructor, speaker and creator in relation to songs, and uses them in most stages of their lives and everyday tasks. In the sample of songs that are not made and paid by women, they are in their description.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر، «شناخت و آشنایی با بخشی از فرهنگ و ادبیّات یک قوم بزرگ و نژادۀ ایرانی یک ضرورت است؛ چراکه از آنجایی که گویش و لهجههای متنوّع مردم بختیاری، ارتباط تنگاتنگی با زبان فارسی معیار دارد و به عقیدۀ بسیاری از پژوهشگران، زبان بختیاری بسیار شبیه به زبان دورۀ پهلوی اشکانی است» (نک: میرزائی دره شوری، 1373: 73؛ و افشار سیستانی، 1367: 453)، گرههای حلنشدنی زیادی را از زبان فارسی، باز خواهد کرد؛ حتّی ریشۀ برخی از واژگانی را که در نسخههای خطی قدیم فارسی، مجهول و بیپاسخ مانده است، از این طریق میتوان به دست آورد.
پیشینۀ تحقیق در مورد نقش و جایگاه زن در ترانههای بختیاری، تاکنون پژوهشی مستقل و مدوّن صورت نگرفته و اثری نوشته نشده است، بلکه تحقیقات کلی دربارۀ ترانههای بختیاری انجام گرفته و آثاری نیز نوشته شده که آن هم در جای خود بسیار ارزشمند است ولی در مجموع، هرکدام از منابع موجود، به قسمی از ترانههای بختیاری اشاره کردهاند و هیچ کدام به طور جامع به دستهبندی ترانهها و بررسی نقش و جایگاه زن در آنان نپرداختهاند.
انواع ترانههای بختیاری در ابتدا، در یک تقسیمبندی کلی موضوعی، ترانههای بختیاری به هفت دسته تقسیم شده است که در روند پژوهش، به تعریف و ذکر یک یا دو مورد از هر نوع ترانه، به عنوان مثال پرداخته میشود: 1- ترانههای کار 2- ترانههای رزمی و حماسی 3- ترانههای بزمی و شادی(شادیانهها) 4- ترانههای کودکانه 5- ترانههای عاشقانه و تغزّلی 6- ترانههای مذهبی و نیایشی 7- سوگینهها به این دلیل که ترانههای بختیاری به زبان گفتاری این قوم نوشته شده است، برای سهولت در خواندن و درک بهتر مفهوم این ترانهها، تلفظ آنها در زیر متن اصلی، آوانگاری شده است.