چکیده:
زمینه و هدف: اهمیت بحران و مباحث مرتبط با آن با وقوع جریانهای پیشبینی نشدة بحرانزا خود را نشان داده است. سازمانهای فاقد طرحهای مدیریت بحران در مواجهه با بحرانها بیش از دو و نیم برابر سازمانهای دارای چنین طرحهایی زمان حیاتبخش مقارن با وقوع بحران را صرف کردهاند. بنابراین پیشبینی بحران قبل از وقوع، از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا میتواند منجر به پیشگیری از بحران شود. این پژوهش با هدف تدوین الگوی پیشبینی بحران ناشی از نقاط بحرانی در کلانشهرها انجام شد.روش: برای انجام پژوهش حاضر، ابعاد، مولفهها و شاخصها با بررسی نظاممند مبانی نظری و دریافت نظر خبرگان احصا و با استفاده از سنجههای روایی محتوا و شاخص تناسب، اعتبارسنجی و مدل تایید عاملی سهسطحی با 4 بعد، 14 مولفه و 60 شاخص ترسیم شد.یافتهها و نتایج: برای هر چهار بعد (فرهنگی، اجتماعی- کالبدی- اقتصادی- کنترل و نظارت) تمامی شاخصها دارای بار عاملی بزرگتر از 5/0 و در سطح اطمینان 95 درصد معنادار (96/1t>) بودهاند. بارهای عاملی مرتبه دوم برای همه مولفهها و شاخصها در سطح اطمینان 95 درصد معنادار و تایید شدهاند. برای تمامی متغیرهای پژوهش، مقدار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی از 7/0 بزرگتر شدهاند که نشان از پایایی ابزار اندازهگیری است. با توجه به مقدار بار عاملی، بعد فرهنگی- اجتماعی بیشترین سهم را در اندازهگیری مدل داشته است، بعد کالبدی (فضای شهری) رده دوم، بعد اقتصادی و کنترل و نظارت بهترتیب ردههای سوم و چهارم را به خود اختصاص دادهاند.
خلاصه ماشینی:
يافته ها و نتايج : براي هر چهار بعد (فرهنگـي ، اجتمـاعي - کالبـدي - اقتصـادي - کنتـرل و نظـارت ) تمـامي شاخص ها داراي بار عاملي بزرگتر از ٠/٥ و در سطح اطمينان ٩٥ درصد معنادار (t١٩٦ کليدواژه ها بحران ، مديريت بحران ، نقاط بحراني ، آسيب هاي اجتماعي ، مديريت شهري ، کلان شهر ______________________________________________________ ١ - اين مقاله برگرفته از رساله دکتري تخصصي رشته مطالعات امنيت ملي دانشگاه عالي دفاع ملي با عنوان «الگـوي ارزيـابي و پيش بيني بحران در کلان شهرها ناشي از نقاط بحراني و آسيب هاي اجتماعي و تنظيم نظام مديريت و کنترل آن » است .
مباني نظري بررسي پيشينه پژوهش نشان مي دهد، صـديق سروسـتاني (١٣٨٥) در پـژوهش بـا عنـوان «آسيب شناسي اجتماعي نقاط آلوده تهران » با هـدف ١) شـناخت مجـاورت يـا گسسـت جغرافيايي نقاط آلوده با مناطق همجوار؛ ٢) شناخت نگرش شهروندان منطقه نسـبت بـه منطقه و نوع اقدامات انجام شده ؛ ٣) ارائه پيشنهادها و راهکارهـاي کـاهش آسـيب هـاي اجتماعي نقاط آلوده و ٤) آزمون ميزان انطباق پذيري و کاربرد نظريه هاي علمي مـرتبط در تبيين مسائل اجتمـاعي ايـران ، بـه گونـه شناسـي جمعيتـي منـاطق مـورد نظـر از ابعـاد روانشناختي و جامعه شناختي پرداخته و گونه هاي جمعيتي سـاکنان و دستگيرشـدگان را باهم تطبيق دادند.