چکیده:
امروزه گردشگری از بخشهای مهم در فعّالیّتهای اقتصادی بهشمار آمده و همواره از دیدگاههای گوناگون مورد توجّه قرار گرفته است. پژوهش حاضر نیز به بررسی کارکرد گردشگری در ایجاد اشتغال در شهرستانهای استان گیلان و تأثیر آن بر توسعة متوازن منطقهای طی دو دورة زمانی 1385-1375 و 1390-1385 پرداخته است؛ روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و اطّلاعات مورد نیاز با تکیه بر اطّلاعات اسنادی، جمعآوری و برای تحلیل اثرات اشتغالزایی بخش گردشگری از «تعداد شاغلین فعّالیّتهای مربوط به تأمین جا و غذا» بهمثابة جایگزین در این زمینه استفاده شده است. یافتههای پژوهش با استفاده از مدلهای تغییر مکان – سهم، ضریب مکانی و ضریب آنتروپی بیانگر آن است که طی این دورههای زمانی بخش گردشگری در استان دارای رشد اشتغالزایی مثبت بوده است؛ در حالی که توزیع آن در شهرستانهای استان در دورة زمانی 1385-1375 در راستای توسعة متوازن منطقهای و در دورة زمانی 1390-1385 در این راستا نبوده و بهطور عمده به نفع شهرستان رشت بوده است. در دورة زمانی 1385-1375 شهرستانهای آستارا، رشت، شفت و صومعهسرا و فومن در این بخش اقتصادی نسبت به استان دارای رشدِ کمتر و سایر شهرستانها یعنی آستانة اشرفیه، بندر انزلی، تالش، رودبار و رودسر، لاهیجان و لنگرود دارای رشد بیشتر بودهاند؛ همچنین در بازة زمانی 1390-1385 بهجز شهرستانهای رشت، رودسر، لاهیجان و ماسال که رشدِ اقتصادیِ بیشتر نسبت به استان داشتهاند، دوازده شهرستان دیگر یعنی آستارا، آستانة اشرفیه، املش، بندر انزلی، تالش، رضوانشهر، رودبار، سیاهکل، شفت، صومعهسرا، فومن، لنگرود در این خصوص دارای رشد منفی بودهاند؛ افزون بر این طی دورة اوّل شهرستانهای فومن، آستانة اشرفیه و لنگرود و طی دورة دوّم شهرستانهای رشت، املش و لاهیجان موفّقترین عملکرد را در حوزة افزایش سهم اشتغال بخش گردشگری داشتهاند.
Tourism regional planning to prevent unbalanced development of tourism destinations is one of the important issues in development tourism industry in developing countries. For tourism regional planning, identification regions position relative to each other is necessary. The concept of development included balanced distribution in addition to growth in all directions. Employment that is the most important economic indicators for evaluating the balanced development in national and regional levels is the main economic benefits of tourism. This study has investigated employment changes in tourism sector and it’s impact on balanced regional development in Gilan province during two time periods 1996-2006 and 2006-2011. The research method is descriptive–analytical. Information needed has collected relying on documentary research. For analyze employment changes in tourism sector has used number of employees "activities related to provide accommodation and food" as an alternative in this field. Our findings by using shift-share analysis, LQ and entropy models indicates that during in this tow period employment in tourism sector has been positive growth in province. While it’s distribution in county province has been along balanced regional development on period 1996-2006 and hasn't been in this regard on period 2006-2011. In the first period, except the county of Astara, Rasht, Shaft and Sowmee- Sara and Fooman, other counties has been more growing than province in this part of the province's economy and on period 2006-2011, except the county of Rasht, Roudsar, Lahijan and Masal that has been more growing than province, 12 other county has been negative growth in this regard. Additionally, during the first period Fouman, Astaneye-Ashrafieh and Langeroud counties and during the second period Rasht, Amlash and Lahijan counties have been the most successful operation in the field of increasing the share of employment in tourism sector. <br /><strong><em> </em></strong>
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر سعی بر این است کـه میـزان تغییـرات اشـتغال زایـی در بخـش گردشگری در شهرستان های استان گیلان طی دوره های ١٣٨٥-١٣٧٥ و ١٣٩٠-١٣٨٥ محاسبه و مقایسـه شـود و از این رهگذر افزون بر بررسی عملکرد بخش گردشگری در اشتغال زایی شهرستان های استان گیلان در طـی ایـن دو دورة زمانی، مقایسه ای میان شهرستان های استان صورت پذیرد تا از این طریـق میـزان سـهم هـر یـک از آن هـا در اشتغال زایی بخش گردشگری که رابطۀ مستقیمی بـا میـزان توسـعۀ زیرسـاخت هـای گردشـگری دارد؛ در راسـتای اهداف برنامه ریزی منطقه ای گردشگری بررسی شود؛ افـزون بـر ایـن ، نتـایج پـژوهش حاضـر پـیش درآمـدی بـرای پژوهش های آتی خواهد بود تا از این دریچه بتوان علل موفقیت نقاط شهرهای موفق یا عدم موفقیـت نقـاط شـهری ناموفق درزمینۀ اشتغال زایی درراستای گردشگری کنکاش شـود؛ بنـابراین اهـداف پـژوهش در قالـب پرسـش هـایی 1- Gunn & Var 2- Liviu & Valentian 3- Inskeep 4- Baidal به شرح ذیل قابل پیگیری است : آیا بخش گردشگری در اسـتان گـیلان و همچنـین شهرسـتان های آن (نسـبت بـه استان ) طی سال های ١٣٨٥-١٣٧٥ و ١٣٩٠-١٣٨٥ دارای رشد اقتصادی مثبت بوده است ؟ آیـا بخـش گردشـگری در توسعۀ متوازن منطقه ای استان گیلان اثرگذار بوده است ؟ آیا شهرستان های اسـتان گـیلان درزمینـۀ اشـتغال زایی در بخش گردشگری طی دوره های زمانی ١٣٨٥-١٣٧٥ و ١٣٩٠-١٣٨٥ موفق بوده اند؟ همان طور که مشخص است ، توسعه ، فرایندی جامع از فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسـی اسـت که هدف آن بهبود مستمر زندگی جمعیت بوده و فعالیت ، آزادی، مشارکت و توزیع عادلانۀ منـافع از ارکـان اساسـی آن به شمار میآید (ضرابی و همکاران ، ١٣٨٧: ٢١٤).