چکیده:
این پژوهش با هدف ارائه الگوی معادله ساختاری دینداری نوجوانان، بر اساس روابط بینفردی درون خانواده انجام شد. برای دستیابی به این مهم، تعداد 722 دانشآموز دبیرستانی (49 درصد دختر و 51 درصد پسر)، با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چندمرحلهای از شهر تهران انتخاب و به مقیاس دینداری نوجوانان، سیاهه سبکهای دلبستگی (AAI)، مقیاس ادراک از سبکهای فرزندپروری والدین (POPS) و پرسشنامههای محققساخته تقویت دینداری و الگوگیری از دینداری والدین پاسخ دادند. روش پژوهش در طرحهای توصیفی ـ همبستگی، از نوع الگوی معادلات ساختاری قرار گرفت. یافتهها نشان داد که اثرات مستقیم سبکهای دلبستگی ایمن، اضطرابی / اجتنابی، اضطرابی / دوسوگرا و تقویت دینداری بر دینداری نوجوانان معنادار است. همچنین، اثرات غیرمستقیم سبکهای دلبستگی ایمن، اضطرابی / اجتنابی، تقویت دینداری، مشارکتجویی والدین و حمایت از خودمختاری، از طریق میانجیگری الگوگیری از والدین با دینداری نوجوانان معنادار است. در نتیجه میتوان گفت: نحوه تعامل والدین با فرزندان، به شیوههای مستقیم و غیرمستقیم، رشد دینداری در نوجوانان را دستخوش تحول میسازد و نقش پویایی در شکلگیری و رشد باورهای دینی، عواطف دینی و رفتارهای دینی آنان ایفا میکند.
The purpose of this study was to provide a structural equation model for teenagers’ religiosity, based on the interpersonal relationships within the family. For this, 722 high school students (49 percent of girls and 51 percent of boys) were selected from Tehran using multi-stage random cluster sampling method, and they responded to the teenagers’ religiosity scale, attachment styles’ list (AAI), the scale of the perception of parents’ parenting styles (POPS), and researcher-made questionnaires about religiosity enhancement and following parents’ piety. The research method is included in descriptive-correlational schemes, with a structural equation model. The findings denote that the direct influences of secure attachment, anxious / avoidance, and anxious / ambivalent styles, and also religiosity enhancement, are significant on teenagers’ religiosity. Moreover, the indirect influences of secure attachment and anxious/avoidance styles, religiosity enhancement, parents’ participation and supporting autonomy, is significant on teenagers’ religiosity through mediation and following the parents. As a result, someone may conclude that, directly and indirectly, how parents interact with their children will bring an evolution to teenagers’ religiosity enhancement, and plays a dynamic considerable role in formation and growth of their religious beliefs, affairs, and behaviors.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش، برای شناخت جامعتر نقش والدین بر دینداری نوجوانان، به بررسی چهار متغیر، که جنبههای مختلف روابط والد ـ فرزندی را تحت تأثیر قرار میدهد، پرداخته شد: دلبستگی نسبت به والدین، که دلبستگی به خداوند را نشان میدهد (گرانک ویست، 2002؛ مکدونالد (McDonald) و همکاران، 2005)؛ الگوگیری از دینداری والدین، که بیانگر یادگیری مشاهدهای رفتارها و باورهای دینی است (گرانک ویست و هاجکول، 1999؛ بندورا، 2003)؛ تقویت دینداری، که ایجادکننده و نگهدارندۀ رفتار دینی است (استراند (Strand)، 2009؛ شوینفلد، 1993، ص 28) و ادراک از سبکهای فرزندپروی، که بیانگر تصور و ادراک فرزند از خداوند است (لوونتال (Loewenthal)، 2008، ص 58؛ هود و همکاران، 2009، ص 58).
ازآنجاییکه در مدل اندازهگیری دینداری نوجوانان، متغیرهای پنهان باور دینی، عواطف دینی و رفتار دینی، خود تحت تأثیر متغیر زیربناییتر و پنهان دینداری در سطح بالاتر قرار دارند، این مدل اندازهگیری نیز مورد تحلیل عاملی تأییدی مرتبۀ اول و مرتبۀ دوم قرار گرفت که نتایج آن در جدول 3 آمده است.
همچنین، نتایج نشان داد که سبکهای دلبستگی ایمن، اضطرابی / اجتنابی، تقویت دینداری، مشارکتجویی والدین و استقلالدهی و حمایت از خودمختاری، بهطور غیرمستقیم و با نقش واسطهای الگوگیری از والدین، با دینداری نوجوانان رابطه دارد.
این پژوهش، نشان داد والدین به شیوههای مستقیم و غیرمستقیم از جمله سبکهای دلبستگی، سبکهای فرزندپروری، تقویت رفتارهای دینی در فرزندان و الگو بودن برای آنان، در انتقال دادن ارزشهای دینی به فرزندان خویش تأثیرگذارند و نقش پویایی در شکلگیری و رشد باورهای دینی، عواطف دینی و رفتارهای دینی آنان ایفا میکنند.