چکیده:
یکی از مهمترین هدفهای هر جامعهای برقراری عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی است که توزیع عادلانه امکانات و به دنبال آن کاهش فقر یک بعد مهم آن را شامل میشود. برای دستیابی به اهداف فوق در هر جامعهای نیاز به شناخت میزان رفاه اجتماعی و نابرابری میان نواحی مختلف میباشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کاربردی- توسعهای و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است و در آن ارزیابی فقر در شهرهای استان آذربایجان غربی به وسیله 17 شاخص انجام شده است. تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS و مدل ضریب پراکندگی (CV) صورت گرفته و برای آزمون فرضیات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. تعیین وزن شاخصها بر اساس نظرات 20 نفر از کارشناسان حوزه شهری و منطقهای صورت گرفت. بر این اساس هر یک از نقاط شهری استان از نظر شاخصهای مورد نظر رتبه بندی و سطح بندی شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در مجموع شهرهای آذربایجان غربی از نظر فقر شهری با سطح توسعهیافتگی فاصله دارند و از نظر توسعهیافتگی میان آنها عدم تعادل و ناهمگونی و به عبارت دیگر «شکاف طبقاتی» وجود دارد. همچنین، توسعهیافتگی شهرستانهای آذربایجان غربی، با میزان جمعیت و به خصوص جمعیت شهری آنها ارتباط بالایی دارد. به منظور حذف و یا کاهش شکاف طبقاتی و فقر و نابرابری شهری و همچنین ایجاد تعادل در زمینة توسعه در درازمدت، شهرستانهای آذربایجان غربی رتبه بندی شدهاند که در خاتمه پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت موجود ارایه شده است که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقهای است.
One of the most important goals of any society is social justice and social welfare and the equal distribution of resources, which include poverty reduction as an important dimension. To achieve the above objectives at any level in any society it needs to recognize the rate of social equality and poverty and inequality rate among different regions. This study is kind of applied-developed research where its analytical methods and the assessment of poverty in the province of West Azerbaijan was performed by using 17 indicators. Analyzing findings using TOPSIS model and Coefficient of dispersion model and hypotheses research was conducted in accordance with Spss software requirements as well. The weight of indicators were determined by a panel of 20 relevant experts. Accordingly, each of the urban areas of the province in terms of indicators was rated and classified. The study showed significant differences between cities in terms of development. Orumyieh was ranked as one of the lowest poverty rates in urban development and Chaypareh as the rank of the highest urban poverty.
خلاصه ماشینی:
تحلیل فضایی و رتبه بندی شهرهای استان آذربایجان غربی بر اساس شاخص های فقر شهری تاریخ دریافت مقاله :٩٤/٠٥/١٨ تاریخ پذیرش نهایی مقاله :٩٤/١١/٢١ میر ستار صدر موسوی (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری-دانشگاه تبریز) اصغر عابدینی (استاد یار گروه شهرسازی –دانشگاه ارومیه ) پخشان خضرنژاد*(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز) چکیده یکی از مهم ترین هدف های هر جامعه ای برقراری عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی است که توزیع عادلانه امکانات و به دنبال آن کاهش فقر یک بعد مهم آن را شامل می شود.
جدول ١: ماتریس پایۀ شاخص های فقر شهری شهرهای استان آذربایجان غربی (به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود)چالدران چایپاره تکاب پلدشت پیرانشهر بوکان اشنویه ارومیه (به تصویر صفحه رجوع شود) منبع : نگارندگان ، ١٣٩٣، (بر اساس سالنامۀ آماری آذربایجان غربی در سال ١٣٩٠) مرحله دوم: استاندارد نمودن دادهها و تشکیل ماتریس استاندارد(بی مقیاس) از آنجایی که هر معیار واحد اندازه گیری خاص خود را دارد و مقادیر تعلق گرفته به شاخص های مورد بررسی دارای یک واحد مشخص نمیباشند، باید این اختلاف در مقیاس ها از بین برده شوند و تمامی مقادیر به ارقامی بدون بعد تبدیل شوند تا بتوان محاسبات ریاضی و مقایسۀ شاخص ها را به سهولت انجام داد؛ لذا در این مرحله ، جدول شماره (٢) پس از تکمیل به صورت ماتریس ١٧×١٧ (Aij)، از طریق رابطه r استاندارد شده و ماتریس (R) را تشکیل می دهد (به عبارتی ماتریس R، استاندارد شده ماتریس (Aij) از طریق فرمول rij میباشد) (به تصویر صفحه رجوع شود) نتایج فرایند مذکور در قالب جدول ٢ ارایه شده است .