چکیده:
یکی از موضوعات مرجعیت علمی قرآن کریم، موضوع مبانی آن است. مرجعیت علمی قرآن مبانی متعددی دارد که یک بخش آن، مبانی علوم قرآنی است. برای پیبردن به مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن با توجه به دیدگاههای آیتالله معرفت، در این مقاله پنج موضوع علوم قرآنی که از کلیدیترین موضوعات علوم قرآنیاند، همراه با میزان تأثیر هریک از آنها در مرجعیت علمی همراه با اشاره به دیدگاههای آیتالله معرفت بررسی میشود. این پنج موضوع عبارتاند از: ظاهر و باطن، تأویل، نسخ، تفسیر با سنت و اعجاز علمی قرآن و تحدی به آن. دیدگاههای آیتالله معرفت در این موضوعات بر گستره مرجعیت علمی قرآن تأثیرگذار است و موجب گسترش قلمرو مرجعیت علمی قرآن کریم میشود. این پژوهش از روش کتابخانهای و به صورت توصیفی تحلیلی و کشفی صورت گرفته است. مرجعیت علمی قرآن نیازمند زیرساختهای نظری در حوزه علوم قرآنی است. مسائلی مانند: ظاهر و باطن، تاویل، نسخ و نسبتسنجی قرآن با سنت از کلیدیترین مسائلی است که تأثیر اساسی بر خروجی مرجعیت قرآن دارد. ظاهرگرایی در تفسیر چالشهای فراوانی برای مرجعیت علمی قرآن ایجاد میکند؛ اما پذیرش تأویل میتواند افقهای گستردهای را پیش روی مفسر باز کند. نظریه نسخ مشروط که آیتالله معرفت ارائه داده است، برخی آیات منسوخ را کارا کرده و اعتبار آنها را در ظرف زمانی و مکانی به شرط وجود شرایط میپذیرد و ظرفیت تطبیق پذیری آموزههای قرآنی را با متغیرهای عصری بیشتر میکند.
One of the topics in the scientific authority of the Qur'an is the issue of its principles. The scientific authority of the Qur'an has various principles, one of which is the principles of Qur'anic sciences. In order to understand the principles of Qur'anic sciences of the scientific authority of the Qur'an with regard to the viewpoints of Ayatollah Ma'arefat, this study examines five issues of Qur'anic sciences, which are the most important issues as well as the level of their effect on the scientific authority along with mentioning the viewpoints of Ayatollah Ma'arefat. These five topics are: appearance and reality, interpretation, naskh, commentary or the tradition and the scientific miracle of the Qur'an and challenge of the Qur'an. The viewpoints of Ayatollah Ma'arefat on these issues affect the scope of the Qur'an's scientific authority and extend the arena of the Holy Qur'an's scientific authority. The current study has been carried out through a library and the descriptive-analytical and discovery method. The issues including appearance and reality, interpretation, Naskh and ratiometric of the Qur'an with tradition are some of the key issues that affect the output of the Qur'an's authority. The formalism in interpretation poses many challenges to the scientific authority of the Qur'an. However, accepting interpretation can open wide horizons for the interpreter. The theory of conditional interpretation of which has been presented by Ayatollah Ma'arefat, has made some of the interpreted verses of the Qur'an effective, and accepts their credit within the time and place under the condition of "the existence of conditions" and it enhances the adaptability of the Qur'anic teachings with the modern variables.
خلاصه ماشینی:
در اينجا شش مسئله از مسائل علوم قرآني (ظاهر و باطن ، تأويل ، نسخ ، تفسير با سنت و اعجـاز علمـي) بـا توجـه بـه مرجعيت علمي قرآن و ديدگاه هاي آيـت ا ّٰلله معرفـت بررسـي مي شـود.
از منظر آيت ا ّٰلله معرفت ، تمايز تفسير اجتهادي در مقايسه با تفسير مأثور به اين است کـه در تفسير اجتهادي از عقل و نظر بيشتر استفاده ميشود و فقـط بـه آثـار و اخبـار نقل شـده از گذشتگان بسنده نميشود؛ البته ايشان هشدار ميدهد تفسـير بـه عقـل و نظـر در لبـه پرتگـاه تفسير به رأي است و به همين دليل بايد افزون بر احاطه علمي، احتياط نظري نيز رعايت شود، همچنين از خداوند نيـز کمـک گرفتـه و بـر او توکـل شـود (هم-ان : ص٣٤۹(.
بـدون پذيرش اين نظريه نميتوان از قرآن استفاده کرد؛ البته مرجعيت علمي قرآن به چيـزي فراتـر از ظواهر نياز دارد؛ زيرا آگاهيها، علوم ، فنـون و نيازهـا بـه انـدازه اي گسـترده شـده اند کـه بايد از همه امکانات ممکن قرار داده شده در متن قرآن اسـتفاده کـرد و يکـي از آنهـا بطـن قرآن است .
در مرجعيت علمي قرآن اگر همانند مرحوم معرفت نسخ به معناي سـوم پذيرفتـه نشـود، در اين صورت همه آيات قرآن ظرفيت استفاده براي ارجاع دارند؛ اما اگـر نسـخ بـه معنـاي سوم پذيرفته شود، چالش هاي مهمي براي فهم ناسخ و منسوخ وجود دارد و بايد بـا ژرف نگـري آيات ناسخ را تعيين کرد؛ براي نمونه آيات جهاد و قتال با مشرکان و کافران از آيـات مهـم در اين جهت اند.