چکیده:
لایة واژگانی سبک یکی از سطوح تحلیل در زبان است که در فرایند بررسی سبکشناسانه اهمیت شایانی دارد، چراکه واژه از مهمترین ابزارهای متون ادبی است که در یافتههای ایدئولوژیک متن سهم بهسزایی دارد. درواقع، گزینش واژگان خاص سبک شخصی نویسنده را شکل میدهد. نهجالبلاغه، یکی از شاهکارهای بینظیر ادبی بعد از قرآن کریم، نقش عمدهای در ادبیات ملتها داشته است. در همین زمینه گزینش واژگان در جاودانگی آن تاثیر درخورتوجهی دارند. جستار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و باتکیهبر سبکشناسی لایهای بهمنظور شناخت تفاوتهای سبک واژگانی گفتار و نوشتار امام علی (ع) 15 خطبه و 15 نامۀ سیاسی، اجتماعی، و اخلاقی نهجالبلاغه را ازنظر لایة واژگانی تحلیل کرده است. نتایج این کاربست حاکی است که گزینش واژگان انتزاعی، نشانهدار، و ضمنی در خطبهها در مقایسه با نامهها بیشتر است و درمقابل بسامد بالای واژگان عینی، صریح، و بینشان سبک نامهها را علمیتر کرده است. گزینش واژگان در سبک گفتاری و نوشتاری نهجالبلاغه مستقیم از بافت موقعیتی کلام تاثیر پذیرفته است.
Surface layer style of vocabulary of the language, which organizes the stylistic analysis, is of paramount importance because words are the most important tools of literary texts which have a considerable role in ideology. In fact, the selection and arrangement of special words make the unique and personal style of the writer. Nahj Al- balagha as one of the unique masterpieces of humanity after the Quran has played a key role in world literature. Undoubtedly, choice of words has a significant impact on immortality. Therefore, using a descriptive - analytic method, the present study aimed to compare the formal and colloquial features of 15 sermons with 15 social, political, and ethical letters from Nahj al-Balagha. It aims to discover the moral and stylistic differences in spoken and written words of Imam Ali (AS), expressed through sensory and intellectual terms, expressed or implied, marked and unmarked to discover situational context. Findings indicate that the choice of abstract, marked or implied words in sermon is more than that of letters. In contrast, the high frequency of concrete, explicit, and unmarked has made the letter styles more scientific. Choice of words in spoken and written styles of Nahj al-Balagha has been directly influenced by situational context words.
خلاصه ماشینی:
نقد و تحلیل لاِیۀ واژگانی خطبه ها و نامه های نهج البلاغه برپایۀ سبک شناسی لایه ای مطالعۀ موردی ١٥ خطبه و ١٥ نامۀ سیاسی، اجتماعی، اخلاقی نورالدین پروین * جهانگیر امیری ** چکیده لایۀ واژگانی سبک یکی از سطوح تحلیل در زبان است که در فرایند بررسی سبک شناسـانه اهمیت شایانی دارد، چراکه واژه از مهم ترین ابزارهای متون ادبـی اسـت کـه در یافتـه هـای ایدئولوژیک متن سهم به سـزایی دارد.
این پژوهش بر آن است با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیـه بـر سـبک شناسـی لایـه ای بـه مقایسۀ لایۀ واژگانی ازنظر حسی و ذهنی، صریح و ضمنی، نشان دار و بینشـان بـودن ، بـافتی (رسمی و محاوره ای)، و رمزگان به عنوان مؤلف های سـبک سـاز در خطبـه هـا بـا نامـه هـای (اجتماعی، سیاسی، و اخلاقی ١) نهج البلاغه بپردازد.
درواقع ، این بسامد بالا در واژگان حسی برجستگی خاصی در واژگـان نهـج البلاغـه خلـق کـرده اسـت کـه بـا بررسـی بسـامد ایـن واژگـان در نامـه و ذکـر نمونـه هـایی از هرکـدام برجستگیهای حاکم بر سبک شخصی حضرت علی (ع ) در نهج البلاغه تبیین میشود.
از مهم ترین ویژگیهای سبک واژگانی این خطبه دلالت های صریح و قاطعانـه ای اسـت کـه در بیش تر واژگان آن موجود است ، به طوریکه به صراحت میفرماید نمـیتـوان یـک کاسـۀ چوبی، که ارزشی هم ندارد، به آن ها امانت داد، چون بند آن را میدزدند.
امام علی (ع ) در خطبه ها و نامه ها از واژگان رسمی استفاده کرده که این واژگـان سـبکی رسمی را در نهج البلاغه شکل داده است .