چکیده:
نظام اعتبارسنجی روایات را میتوان به دو بازه زمانی پیش از مکتب حله و پس از آن تقسیم کرد. رویکرد اعتبارسنجی متاخران بیشتر بر اعتبارسنجی سندی (اعتبارسنجی راوی محور) استوار است، درحالی که بررسی سندی در میان قدما از تاثیر چشمگیری برخوردار نیست. پیشنیان نظام اعتبار سنجی قرینه محور را در دستور کار داشتند که بررسی سند، یکی از قرائن بود. در مقاله پیش رو با روش توصیفی تحلیلی روایات مرتبط با ملکی به نام فطرس، با توجه به دو رویکرد اعتبار سنجی متاخران و متقدمان بررسی شده است. نتیجه این نوشتار آن است که در روش اعتبارسنجی قدمایی روایات فرشتهای به نام فطرس را پذیرفتهاند.
the system of validating narrations can be divided into two
periods of time: before and after Hillah School. The approach taken by
recent validators is more based on validating documents (validating
narrators). Before this period, analogical validation was welcomed which
validating document was one of the analogies. In the present study by
descriptive – analytical method the related verses to an angel named Futrus
are studied while paying attention to two approaches of validation. The
result shows that the validations before Hillah school accepted the
narrations about Futrus.
خلاصه ماشینی:
روش اعتبارسنجی متقدمان اما نظام اعتبارسنجی قدما (پیش از مکتب حله) بیشتر بر پایه بررسی محتوایی روایات و اعتبار منابع و قرینه محوری استوار بوده تا راوی محوری و نقد سندی آن؛ البته نه به این معنا که طریق کتاب یا روایت در اعتبارسنجی قدما هیچ سهمی نداشته باشد، بلکه طریق یکی از قرائنی بوده که متقدمان به آن تکیه داشتهاند.
شیخ بهایی که به تفصیل به بررسی برخی قرائن در نزد قدما پرداخته، «حدیث صحیح» را در نگاه قدما طبق این قرائن، بدینگونه معرفی کرده است: «كان المتعارف بينهم إطلاق الصحيح علی كل حديث اعتضد بما يقتضی اعتمادهم عليه، أو اقترن بما يوجب الوثوق به و الركون اليه» محمد تقی مجلسی نیز وجود حدیث در یکی از کتب مورد اعتماد را برای صحیح بودن حدیث کافی میداند.
ابن قولویه (م 369 ق) ؛ کامل الزیارات ابن قولویه در تنها روایت باب بیستم «علم الملائکة بقتل الحسین علیه السلام» قصه فطرس ملک را نقل کرده است: «حدثنی محمدبن جعفر القرشی الرزاز الکوفی، قال: حدثنی خالی محمد بن الحسین بن ابی الخطاب، قال: حدثنی موسی بن سعدان الحناط عن عبدالله بن القاسم الحضرمی عن ابراهیم بن شعیب المیثمی ...
3. جریان فطرس در کشاکش دو رویکرد اعتبار سنجی در خصوص روایات مرتبط با فرشتهای به نام فطرس، طبق نظام اعتبارسنجی متأخران، بیشتر راویان موجود در روایات، ضعیف، مهمل و یا مجهول هستند، اما همین روایات در منابع مهم حدیثی همچون بصائر الدرجات و کامل الزیارت روایت شده است.