چکیده:
هویت ایرانی مفهومی سیال، چند وجهی ، پیچیده و برساخته شده طی دوران بس طولانی تاریخ ایران است که ریشه در مفاهیم و منابعی چون دین، تاریخ، سرزمین، زبان،آداب ،رسوم، جشن ها و اندیشه ایران شهری دارد. این محتوای اصیل با حمله اعراب و از هم گسیختگی یکپارچگی ساختار سیاسی کشور، دچار تغییراتی گردید و به رغم فترت و محاقی کوتاه مدت در اشکال جدیدی بازتولید و برساخته گردید. تهاجم مغولان و انقراض خلافت عباسی، به طور ناخواسته سبب احیای هویت سیاسی ایران با برخی ملحقاتش تحت لوای حاکمیتی مغولان گردید و فرصتی ذیقیمت در اختیار متفکران ایرانی همانند وصاف شیرازی گذاشت تا برخی از مصادیق و معیارهای هویت ایرانی همچون اندیشه شاهی آرمانی، عدالت، ایرانیت را مجددا طرح، بازتولید و سامان دهند. بنابراین پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی در صدد است مصادیق هویت ایرانی را از تاریخ وصاف استخراج نموده و آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. در این راستا سوال نقش مولف اثر در احیای هویت ایرانی با توجه به وضعیت شغلی و زمانه وی در اثرش چگونه انعکاس یافته است؟ با طرح فرضیه: وصاف با آگاهی از مولفه های هویت ایرانی و رابطه نزدیک با بنام ترین وزرای ایلخانان و همچنین با استفاده از موقیعیت اسلام پذیری ایلخانان مغول از غازان خان به بعد تلاش نمود تا همچون مورخان پیش از خود چون خواجه رشیدالدین فضل الله و جوینی مولفه های هویت ایرانی را در اثر خود احیا نماید؛ مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که وصاف در اثر خود مفاهیم و مصادیق هویت ایرانی را مطرح نموده تا در راستای حفظ، انتقال و استحکام آن در جامعه ایرانی تاثیری بسزا داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
بنابراین ،پژوهش حاضربه روش تاریخیوبارویکردیتوصیفیتحلیلیدرصدداست مصادیق هویت ایرانی را از تاریخ وصاف استخراج و تحلیل و بررسی کند و به این سؤال پاسخ دهد که نقش مؤلف این اثر در احیای هویت ایرانی، با توجه به رتبه دیوانی و زمانه وی، چگونه دراثرش انعکاس یافته است ؟ فرض پژوهش این است که وصاف بااستفاده از موقیعیت اسلام پذیریایلخانان مغول از غازان خان به بعد و همچنین به دلیل رابطه نزدیکی که با بنام ترین وزرای ایلخانان داشت ، تلاش کرد همچون مورخان پیش از خود، چون خواجه رشیدالدین فضل الله و جوینی، مؤلفه های هویت ایرانی را در اثر خود احیا کند.
بنابراین ، پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد توصیفی تحلیلی درصدد اســت به این پرسش پاسخ دهد که رویکرد مؤلف تاریخ وصاف در باب احیای هویت ایرانی ، با توجه به رتبه دیوانی و زمانه او، چگونه در اثرش انعکاس یافته اســت ؟ فرض این اســت که وصاف به دلیل رابطه نزدیکی که با بنام ترین وزرای ایلخانان داشت و همچنین با استفاده از موقعیت اسلام پذیری ایلخانان مغول از غازان خان به بعد، تلاش کرد همچون مورخان پیش از خود، چون خواجه رشیدالدین فضــل الله و عطاملک جوینی ، اما با نگاهی ادیبانه و پیچیده مؤلفه های هویت ایرانی را در اثر خود احیا نماید.
١ بنابراین ، مهم ترین مؤلفه های هویت ایرانی همانند تاریخ ، سرزمین ، دین ، فرهنگ ، زبان فارسی ، جشن ها، آداب و رسوم مورد توجه ویژه متفکران ایرانی در اعصار مختلف بوده است .
وی همچنین مؤلفه های اندیشه ایران شهری را به عنوان بارزترین مشخصه هویت ایرانی در اثر خود منعکس کرده است .