چکیده:
شريعت اسلامي به کمال و علو خود معروف شده، زيرا در قوانين برجستهي خويش، مسايل ديني و دنيوي را جمع نموده است. هرچند شريعت براساس عقيده و عبادت استوار است اما اين بدان معنا نيست که امور دنيوي را مهمل گذاشته و میتوان گفت که بخش بزرگي از فقه اسلامي را معاملات مالي تشکيل ميدهند. بيشتر اختلافات مردم، در داد و ستد، پيرامون بالا و پايين بودن ثمن مبیع است به ويژه وقتی که توأم با جهالت يا فريب باشد و فقها آن را به 'غبن' تعبير ميکنند. نوشتار حاضر از یک سو، به بررسی تحقق مباحث غبن، اعم از پیشینه، مشروعیت، شرایط، مصادیق و موارد سقوط خیار غبن در مذاهب خمسه و از سوی دیگر، به نقد و بررسی دلایل و صورت های تحقق آن در معامله و جایگاه شرعی آن پرداخته است. غالبا خیار غبن مشروع است اما غبنی موجب خیار می گردد که دارای برخی از شرایط اثبات باشد که یکی از آنها غبن فاحش می باشد. هر چند توأم با تغریر نبوده و یا یکی از متعاقدین در موضع استرسال قرار نگیرد. در برخی از موارد غبن وجود دارد اما خیار ثابت نمی گردد، مانند صورت هایی که موارد سقوط خیار وجود داشته باشد.
The Islamic Shari'a is known for its perfection because it has raised religious and secular issues in its prominent laws. Although the Shari'ah is based on belief and worship, this does not mean that they are worldly affairs and that a large part of Islamic jurisprudence constitutes financial transactions. Most people's disagreements over trade are about the highs and lows of the term, especially when it is combined with ignorance or deception, and the jurists interpret it as "groaning". On the one hand, the present article examines the realization of the subject of the Qur'an, including the background, legitimacy, circumstances, instances and cases of fall of the cucumber in the Khamseh religions, and on the other hand, reviews the reasons and forms of its realization in the transaction and its religious status. Paid. Often cucumber is a legitimate cabbage, but cabbage causes a cucumber that has some proof requirements, one of which is gross cabbage. However, not with change or one of the successors in the position of stress. There are some cases of cucumber but cucumbers do not prove to be stable, such as in cases of cucumber fall.
خلاصه ماشینی:
(فقه السنة، 2، 148؛ المدخل في التعريف في الفقه الإسلامي، 587؛ والغبن والاستغلال بين الشريعة الإسلامية والقوانين الوضعية، 138) زيادي قيمت بايد بيش از مقداري باشد كه در عرف نسبت به آن مقدار تسامح ميشود اين امر به عنوان شرط خارج از تعريف غبن است و خيار غبن محقق مييابد.
دلايل کسانی که معتقد به ثبوت خيار غبن اند: ولا تأكلوا أموالكم بينكم بالباطل إلا أن تكون تجارة عن تراض منكم (بقره/185) «و اموال تان را در بين خود به ناحق مخوريد مگر اينکه تجارتي باشد با خشنوديتان» ابن حزم ميگويد: «تراضي محقق نميشود مگر اينكه مقدار مشخص باشد و کسي که از مقدار مطلع نميشود، مسلماًبدان راضي نخواهد بود لذا بيعي که با اين شيوه انجام گيرد مشمول خوردن مال به نا حق است.
اينکه گفته ميشود غبن عموماًناشي از سهل انگاري مغبون است قابل پذيرش نيست بلکه اصولا از فريبکاري طرف مقابل نشأت ميگيرد و به فرض آن که ناشي از سهل انگاري و کوتاه بيني مغبون باشد پس مصلحت و امانت و خير خواهي (حسن نيت) و تحريم فريب و غش همگي مقتضي مشروعيت خيار براي مغبون هستند تا عدالت بين طرفين تحقق يابد و خير خواهي (حسن نيت) بين مسلمانان معنا شود.
4. غبن مجرد مشتري يا بائع مغبون واقع ميشود بدون آن که به اعتبار قول يا فعل فريب و خديعهاي وجود داشته باشد، کما اينکه هيچ يک از فروشنده يا خريدار در مقام استرسال قرار نميگيرد و بيع انجام شده از نوع بيوع امانت هم نيست.